لە وەلامى هەفتەنامەى “چاودیر”دا
ریبوار ئەحمەد:
لە ژمارە 80ى رۆژى 5/6/2006ى هەفتەنامەى “چاودیر”، لە وەلام بە نوسراویکى سامان کریمدا، ئازاد عەلى بە بەهانەى “توندبوونى ووتارە رەخنەی”یەکەى سامان کریم، جاریکى تر جامى غەزەبى خۆى لە دژى حیزبى کۆمۆنیستى کریکارى هەلرشتوەو کۆمەلیک مەسەلەشى وروژاندوە، کە هەولدەدەین لەم نوسراوەدا وەلامیان پیبدەینەوە.
هەلبەت ئەم رەخنەگرە بەریزەى ئیمە، هەندیکجار کە بە ناوى واقعى خۆیەوە قسە دەکات، وەکو چەپء تەنانەت لە کاتى پیویستدا وەکو لایەنگرى مارکسیزم خۆى هەلدەخاتء گوایە رەوتی ئاشتیخوازانەو دۆستدارى ناو یەکیتى لەگەل چەپء کۆمۆنیستەکان نوینەرایەتى دەکات. بەلام بە تایبەت ئەمجارە کە لەو دیوى پەردەوە قسە دەکات، رقء کینەیەکى زۆرى لە چەپء کۆمۆنیزم هەلرشتوە. ئەم رقءکینەیەى واى کردوە کە لە دەورە ئاشتیخوازانەیدا ناکامء بێسەمەربیت. دەلێن زۆربەى ئەوانەى لە رابردوودا لەسەر چەپ حاسبووبن، بۆ ئەوەى قەرەبوى رابردوو بکەنەوە، کاتیک هەلدەگەرینەوە، لە راسترەوە رەسەنەکان توندتر دژایەتى چەپء کۆمۆنیزم دەکەن. بەم پیشەکیەوە دەچینە ناو وەلامى ئەو مەسەلانەوە کە وروژاندونى، هەلبەت راستىء ناراستى ئەو کۆبونەوانەى باسکراوە تیکەل بەم جەدەلە فکرىء سیاسیە ناکەم.
ناسیونالیزمء مایەى شەرمەزاری
بەلى ناسیونالیزم مایەى شەرمەزاریە بۆ بەشەر. ئەوە مایەى شەرمەزاریە کە ناسیونالیزم ئینسانەکان لەسەر بناغەى ناسنامەى میللى لیکجیادەکاتەوەو بەرامبەر بە یەک رایادەگریتء کوشتارى یەکیان پیدەکات. ناسیونالیزم ناسنامەى هاوبەشى ئینسانى بۆ هەمووان بە رەسمى ناناسآ، ئینسان بە پآى زمانى قسەکردنء ناسنامەى دروستکراوى میللى، وەکو بونەوەرى لیکجیاواز دەستەبەندى دەکات. هەر ناسیونالیزمیکیش میللەتى خۆى، لە هەموو میللەتانى تر، لە پیشترو بانترو رەسەنتر دادەنیت. لەسەر ئەم بناغەیە ناسیونالیزمى ئەلمانى نازیزمى بەرهەم هیناو کورەى ئینسانسوتاندنى بۆ یەهودیەکان دانا، ناسیونالیزمى ئیتالى فاشیزمى بەرهەمهیناو ناسیونالیزمى روسیش ستالینیزم. ناسیونالیزمى عەرەب جینۆسایدى ئەوانەى کرد کە ناسنامەى میللى کوردیان بەسەردا دابرابوو…دەکرآ لەم بارەیەوە لیستیکى گەورە لە نمونە بهینینەوە.
ناسیونالیزم بە چەکى جرپومى میشکى هاولاتیان بۆمباران دەکات، ئەوە دەخاتە میشکیانەوە کە تەنها لەسەر بناغەى جیاوازى زمانى قسەکردنء شوینى لەدایکبوون، هاورەگەزەکانى خۆیان بە دوژمن بزانن. ناسیونالیزم هەزارو یەک شیعرو گۆرانىء چیرۆکء پەخشانء دروشم بۆ برەودان بە دەمارگیرى قەومىء سوکایەتى کردن بەو ئینسانانە دەهۆنیتەوە کە ناسنامەیەکى نەتەوەیى دیکەیان بەسەردا دابراوە. فیرى ئەوەیان دەکات لەسەر بناغەى خەسلەتى میللىء ناسیونالیستى رژیمیکى ناسیونال-فاشیستى وەکو بەعس یان دەولەتى تورکیا، هەموو ئەو ملوینەها ئینسانەى کە بە عەرەبىء تورکى قسەدەکەن، لە هاوشان ئەو رژیمانەوە دابنینء بلین “عەرەب” هەمووى خراپە یان “تورک” هەمووى خراپە یان “عەرەبء تورکء فارس دوژمنى کوردن”. ناسیونالیزمى کوردیش بەوە بە ناوبانگە کە دەلى “ئەگەر هەموو میللەتانى تر نەوەى مەیمونبن، ئەوە کورد نەوەى شیرە” یان دەلى “دەبى پیش ئەوەى ئینسان بیت دەبآ کورد بیت” ئەمانە باوترین دەستەواژەکانى ناسیونالیزمى کوردن. ئایا بەراستى ئەم جۆرە بیروباوەرو بیرکردنەوەیە مایەى شەرمەزاری نیە بۆ بەشەر؟
هەلبەت نوسەرى “چاودیر” تەنها لەوە نیگەرانە کە ئەم مایەى شەرمەزاریە ناسیونالیزمى کورد بگریتەوە، بۆیە جیگاى خۆیەتى جیاواز لەوانەى لە پیشەوە باسمانکرد کە هەموو ناسیونالیزمیک دەگرێتەبەر، لە رووى میژوو و کارنامەى ناسیونالیزمی کوردیشەوە، هەمان ئەو مایەى شەرمەزاریە نیشانبدەین. ناسیونالیزم لەژیرناوى “لە پیناو بەرژەوەندى میللەتەکەمدا” دەستتیکەلاوکردنء پاشکۆیەتىء کریگرتەیى، بۆ کۆنەپەرستانەترینء دژى ئینسانى ترین، هیزو دەولەتان پاساو دەدات. ئەگەر سەرنجى میژوو و کارنامەى ناسیونالیزمى کورد بدەین، هەموو ئەوانەى بۆ رژیمى بەعسء جمهورى ئیسلامىء دەولەتى فاشیستى تورکیا کردوە، ئامرازى دەستى رژیمى شاو ئیسرائیلء ئەمریکا بووە، تەنانەت هەر بالیکى لە پیناو بەرژەوەندى خۆیدا، وەکو خۆشخزمەتى بۆ دەولەتانى کۆنەپەرست، بالء هیزەکانى دیکەى بزووتنەوەکەى خۆى سەرکوتء کوشتار کردوەو پیلانی لێگیراوە. سەرانى ناسیونالیزمى کورد بە نۆرە دەستى شاو ملى ێدامء ریشى خومەینىء شانى تۆرکۆت ئۆزال….یان، ماچ کردوە.
وەکو دەسەلاتیش ئەوە 15 سالە ناسیونالیزمى کورد لە کوردستانى عیراق بە نرخى خۆگریدانەوە بە کۆنەپەرستانەترین بەرەى جیهانیەوە، حوکمرانى دەکات. لەم 15 سالەدا بە هەمان یاساکانى بەعس کارى کردوەو ئەمە بە پآى بەلگەنامەکانى یەکیتى یەکیک بوو لە هۆیەکانى پەلامارى چەکدارانەیان بۆ سەر حیزبى ئیمە. لە سایەى ئەم دەسەلاتەدا هەژارىء بیدەرەتانییەکى گەورە بەسەر خەلکدا سەپینرا، پەلامارى فراوان بۆ کوشتارى ژنانء لەژیرپێنانى مافەکانیان بەریخرا، لە پیناو دابەشکردنى دەسەلات لە نیوان خۆیاندا، شەرى ناوخۆیان هەزاران کەسى کرد بە قوربانىء هەزاران مالى هاوزمانء “هاونەتەوە”ى خۆیان دەربەدەرو ئاوارە کرد.”یەکیتى خاکى پیرۆرزى نیشتمانیان” کرد بە قوربانى دەسەلاتى حیزبی. “گەل”یان لەسەر بناغەى سۆرانىء بادینى لە نیو خۆیان دابەشکرد. بە دانانى گومرک لە نیوان شارەکانى ناو یەک هەریمدا، لەسەر سەرەتایترین پیداویستیەکانى ژیانى رۆژانەو تەنانەت شیرى مندالانى کوردستان، خەرجى شەرو تەلارى شاهانەى خۆیان دابینکرد. دزىء تالانىء گەندەلی لە رادەبەدەر بووە بەرجەستەترین تایبەتمەندیەکانى حکومەتى کوردى. سەرکوتى ئازادیە سیاسیەکانء تەقەکردن لە خۆپیشاندانە جەماوەریەکانء تیرۆرو فراندنى هەلسوراوانى سیاسىء چەپء مخالف، هەردوو “هەریم”ى گرتەبەر. کاتیک رژیمى بەعس رووخا، دەرکەوت کە لایەکى سەرانى پایەبەرزى ناسیونالیزمى کوردء سەرکردەکانى “شۆرشى نوآ” کریگرتەى ئەم رژیمە فاشیستە بوون. ئەگەر جمهورى ئیسلامىء دەولەتى تورکیایش بروخین دەردەکەوآ کە ئەوانیش چەندە فایلداریان لە نیو سەرانى ئەم حیزبانەدا هەیە. ئەمانەو هەزاران بەلگە لە پشتى ئەو راستیەوە راوەستاون کە ناسیونالیزم مایەى شەرمەزاریە بۆ بەشەر.
کۆمۆنیزمى کریکارىىء دانیشتن لەگەل ناسیونالیزم
نوسەرى “چاودیر” بە سادەیى خۆى پآى وایە ئەگەر راستى ئەو هەوالە بە خەلک بقەبلینآ کە حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىىء دوو لایەنى ناسیونالیستى کوردى لەگەل یەک دانیشتون بۆ پیکهینانى بەرەیەکى ئۆپۆزیسیون، ئیتر ناکۆکیەکى گەورەى لەگەل ئەو قسەیە دۆزیوەتەوە کە دەلیین: ناسیونالیزم مایەى شەرمەزاریە بۆ بەشەر. لەم بارەیەوە دەلى “ئەو حیزبەى هەتا ئیستاش ئەو سیاسەتەى نەگۆریوە، ریکء رەوان لەگەل دوولایەندا دادەنیشآ، کە هەردوولایان، لە یەکیتى نیشتمانىء پارتى دیموکراتى کوردستانیش، خۆیان بە ناسیونالیستتر دەزانن، ئاخۆ دەبى ئەم حیزبە ، بە چ پاساویکى سیاسى، پاساو بۆ حوکمى شەرمەزاریەکەیان لەسەر ناسیونالیزم بهیننەوە….”
پیش هەر شتیک پیویستە ئەوە بۆ کاک مەلا ئازاد راستبکەینەوە کە حوکمى “ناسیونالیزم مایەى شەرمەزاریە بۆ بەشەر” سیاسەت نیە، بەلکو رەخنەیەکە لە ئایدۆلۆژى ناسیونالیزم. پاشان پیداگرى لەسەر ئەم حوکمەو هاوکاتیش دانیشتن لەگەل لایەنەکانى ناسیونالیزمى کورد، پاساو هینانەوەى ناوآ، بۆ کەسیک کە بریک قولتر لەم بەریزە سەرى لە سیاسەت دەرچیت ئەم ناکۆکیە بە ئاسانى هەزم دەکریت. ئەمە پاساوى ناویت چونکە بنەماى دانیشتنى ئیمە لەگەل ئەحزابى دیکە سیاسەتء هەلویستى سیاسیە نەک ئایدۆلۆژی. ئیمە سالەهایە لە کوردستان، سەربارى ئەوەى ناسیونالیزم بەشەرمەزارى دەزانین بۆ بەشەر، لەگەل ئەحزابى ناسیونالیستء حکومەتەکانیان، دانیشتوینء پەیوەندیمان بووەو تەنانەت لەگەل یەکیتى نیشتمانى لە هەلبژاردنى مامۆستایاندا، بەرامبەر بە ئیسلامى سیاسى، هاوپەیمانیمان دروستکرد. ئیمە هەمیشە راشکاوانە رامانگەیاندوە، کە بەدەر لە جیاوازىء ناکۆکی ئایدۆلۆژىء فکریمان، دەکریت لەگەل یەلانىتر دانیشینء تەنانەت لەسەر مەسەلەکانى وەکو، بەرگرتن لە دەخالەتى دەولەتانى ناوچەکە لە کوردستان، رووخاندنى رژیمى بەعس، ریشەکیشکردنى تیرۆریزمى ئیسلامى، پاراستنى ئازادى سیاسى، جیایى دین لە دەولەت، بەرگرى لە مافەکانى ژنانء یەکسانى مافى ژنانء پیاوان، جیابونەوەى کوردستان…..بەیانء بریارنامەى هاوبەشء کارى هاوبەشمان هەبیت. ئەم کارەشمان کردوەو شانازیشى پیوە دەکەین. نوسراوەى “سیناریۆى رەشء سیناریۆى سپى – منێور حکمت” زۆر بە رۆشنى بنەماى ئەم مەسەلەیەى لە روانگەى کۆمۆنیزمى کریکاریەوە رۆشنکردوەتەوە.
حیزبى کۆمۆنیست، هەلبژاردن، راپەرین، پشتیوانى هاوپەیمانەکان
“چاودیر” سەرزەنشتى ئیمە دەکات کە لە هەلبژاردنى پەرلەمانى 1992دا بەشداریمان نەکردوەو لەم بارەیەوە دەلى “حیزبى کۆمۆنیست لەسەردەمى رەوتى کۆمۆنیستەوە، دژایەتى هەلبژاردنى پەرلەمانیان کرد، چونکە پێیان وابوو، ئەو هەلبژاردنە کاتیەء، سەرکەوتنى راپەرینیش کاتیەء پشتیوانى هاوپەیمانانیش کاتیە…”
راستە ئیمە تەحریمى هەلبژاردنى 1992 مان کرد، بەلام نەک بەو بەلگانەى کە “چاودیر” باسى دەکات. رەخنەى ئیمە نە لە کاتى بوونى هەلبژاردنء نە لە کاتى بوونى “سەرکەوتنى راپەرین”ء نە لە کاتى بوونى “پشتیوانى هاوپەیمانان” نەبوو. ئیمە ووتمان ئەم هەلبژاردنء پەرلەمانە کارتۆنیە، ووتمان حکومەت بەبآ حەقى حاکمیەتى بەرەسمى ناسراو بە هیچ کوآ ناگات، ووتمان لە پیشدا دەبى حەقى حاکمیەتء دامەزراندنى دەولەت مسۆگەر بکریت. لیکدانەوەکەى ئیمە دروست بوو، کاتیک کە هەلبژاردن ئەنجامدرا، یەکیتىء پارتى دەنگەکانى خەلکیان کردە تەنەکەى خۆلەوەو لەسەر بناغەى هاوسەنگى عەسکەریان پیکەوە دانیشتنء دەسەلاتیان نیوبەنیو لە نیوان خۆیان دابەشکرد، لە یەکەمین سالرۆژى هەلبژاردنیشدا خۆیان شەقیان لە حکومەتء پەرلەمانی هاوبەش هەلداو کەوتنە شەرو کوشتارى یەکء تیکءپیکدانى ژیانى خەلک.
لە بارەى راپەرینیشەوە “کاتى بوونى سەرکەوتنى راپەرین” جیگاى باسى ئیمە نەبوو، بەلکو بە دروست مەسەلەى ئەێلى لە لکدانەوەى ئیمەدا، ئەوەبوو کە بە هۆى زالبونى ئاسۆى ناسیونالیستى گریدراو بە سیاسەتى کۆنەپەرستانەى ئەمریکاوە، رووى لەوە نیە ئاواتء ئامانجەکانى خەلک دەستەبەر بکات، رووى لەوە نیە دەسەلاتء ئیرادەى خەلک بەرپابکات. 15 سالى رابردوو، ئەمرۆشى لەگەل بیت، دروستى لیکدانەوەکەى ئیمەى سەلماندوە. نەفرەتء بیزارىء تورەیى ئیستاى خەلک، لە سەرکوتء گەندەلى بەهیزترین بەلگەى ئەم راستەیەیە.
دیسانەوە بنەماى رەخنەى ئیمە لە “پشتیوانى هاوپەیمانان” کاتى بونەکەى نەبوو، بەلکو لە خودى پشتیوانیەکەو باجەکەى بوو. هاوپەیمانەکان پشتیوانیان لە مافء خواستی سیاسى خەلکى کوردستان نەکرد، یەکیتىء پارتى بۆ مەرامى تایبەتى خۆیان مەسەلەکەیان بەم جۆرە لیکدەدایەوە، سیاسەتء نەخشەى هاوپەیمانەکان ئەوەبوو کە ناوچەى ئارامى سەروى هیلى 36 بکەن بە ئامرازیک بۆ دەخالەتء ملهورى سەربازى خۆیان لە ناوچەکەدا، هاوکات لەم چوارچیوەیەشدا ناسیونالیزمى کوردیان کرد بە دەسکەلاى سیاسەتى کۆنەپەرستانەیان. لە بەرامبەر ئەمەدا ئیدارەى ئۆردوگاى ئاوارەیى کوردستانیان بەوان سپارد. بەلام لە هەمانکاتدا هیچ گومان لەوەش نەبوو کە ئەم سیاسەتە کاتیەو لە جیگایەکدا کۆتایى دیت. لە سالى 1991ەوە تا پیش سالى 2001، رەوتى ئالوگۆرەکان بە بارى گیرانەوەى کوردستان بۆ ژیر رکیفى رژیمى بەعس دەچوە پیشەوە. ئەمرۆ یەکیتىء پارتى دەتوانن لافى ئەوە لیبدەن کە پیشبینى ئەوەیان کردوە رۆژیک لە سایەى بونیان بە دەسکەلاى ئەمریکا بۆ نقومکردنى کۆمەلگاى عیراق لە شەرو تیرۆریزمء کارەساتدا، ببن بە شەریکە بەشى دەسەلاتى مەرکەزى عیراق. بەلام ئەمە لافیکى بە تەواوى تەزویرو دورە لە راستیەوە. لە 31ى ئابى 1996دا گاردى کۆمارى بەعس، بە دەبابەکانى پەلامارى شارى هەولیریداو داگیرى کرد، بەبآ ئەوەى بنکەى ئەنجەرلیک هیچ کاردانەوەیەک لە خۆى نیشانبدات. لە سالانى ئەخیرى ئەو دەورەیەدا، هاوسەنگى سیاسى بە خیرایى بە قازانجى سەقامگیربونەوەى دەسەلاتى بەعس دەگۆرا، ئابلوقەى ئابورى هەنگاو بە هەنگاو دەپوکایەوە، ئەمریکا ناچاربوو پاشەکشە بکاتء پەنا بۆ “ئابلۆقەى زیرەکانە” بەریت، بەلام ئەوەشى بۆ نەچەسپینرا. دوو مانگ پیش رووداوەکانى 11ى سەپتەمبەر کاتیک کە تەها یاسین رەمەزان هەرەشەى لە یەکیتىء پارتى کرد، مەکتەبى سیاسى هەردولایان بە پەلەپروزآ کۆبونەوەو لە بەیاننامەیەکى هاوبەشدا، کەوتنە پارانەوە لە “میرى”ء ێدامى فاشیستیان بە “سەرۆک کۆمارى شەرعى عیراق” ناوبرد.
لە هەلءمەرجیکى بەم جۆرەدا، لە ناکاوو بە شیوەیەکى بۆ هیچ کەس چاوەروان نەکراو، تیرۆریزمى ئیسلامى، لە 11ى سەپتەمبەرى 2001دا، لە کردەویەکى تیرۆریستیدا، هەزاران هاولاتى بێتاوانى ئەمریکاى کرد بە سوتەمەنى شەرى خۆى لەگەل دەولەتى ئەمریکا. بەم جۆرەش ئەم هەزاران قوربانیە بوون بە بەهانەى دەورەیەکى تازەى هیزنواندنى ئەمریکاو تیوەچونى لەشەریکى تیرۆریستیدا لەگەل تیرۆریزمى ئیسلامى. کارەساتى 11ى سەپتەمبەرو هەلگیرسانى شەرى تیرۆریستى نیوان ئەم دوو جەمسەرە تیرۆریستیە، بۆ هەموو خەلکى دنیاو بەشەریەتى ئازادیخواز مایە نیگەرانیەکى گەورەو خەتەریکى کەم وینەبوو، بەلام بۆ ناسیونالیزمى کورد مایەى پەیداکردنەوەى ئومید بوو. هەر ئەمە بەجیا لە هەموو شت بەلگەى “مایەى شەرمەزاربوونى ناسیونالیزم” بوو.
ئۆردوگابونى کوردستان، ریفراندۆمء خواستى جیابونەوە
بەلى ئیمە بە دریژایى ئەو چەند سالە ووتمان کوردستان لە کۆمەلگایەکى مەدەنیەوە گۆراوە بۆ ئۆردوگایەکى ئاوارەیىء ئەحزابى چەکبەدەستى ناسیونالیستى کوردیش کراون بە پاسەوانى ئەو ئۆردوگایە. خەلک لە مالى خۆیاندا ئاوارەبوونء بە کۆمەکى خیرخوازانەى ریکخراوە جیهانیەکان ژیانى ئاوارەییان بەسەر دەبرد. کوردستانى سەرگەردان چارەنوسى هەلواسرا، بیکارىء هەژارىء برسیتى کەمەرشکین سایەى کرد، ئەحزابى ناسیونالیست بوون بە تالانچىء ئاودیوکەرى هەموو شتیکى ئەم کۆمەلگایە کە بەهایەکى هەبوببیت. کوردستان معلوم نەبوو لە جوغرافیاى سیاسى دنیادا کوآیە. تەنانەت سەرانى حیزبء حکومەتەکەى نوسەرى”چاودیر” بۆ هاتء چۆى دەرەوە یان دەبوو پاسەپۆرتى پەنابەرى سویدو وولاتانى ئەوروپایى بەکاربهینن یان پاسەپۆرتى تەزویرى عیراقى دروستبکەن.
منێور حکمت بۆ دەربازکردنى کوردستان لەم سەرگەردانیە، هاوکات بۆ چارەسەرى ریشەیىء عادلانەى کیشەى کوردو ستەمى میللى، بەرگرى لە خواستى جیابونەوەى کوردستانى عیراقء دامەزراندنى دەولەتیکى سکولارو غەیرە قەومى کرد. بۆ ئەمەش داواى بەرپاکردنى ریفراندۆمیکى گشتىء ئازادانەى کرد بۆ خەلکى کوردستان. ناسیونالیزمى کورد ئەم ریگاچارە عادلانەیەى لە بەرژەوەندى خۆى نەبینیەوە، دەسەلاتى مسۆگەرى میلیشیایى خۆى بە قازانجتر دەزانى، تا سەرفرازبوونى خەلک لە ستەمء سەرگەردانى. بۆیە بە توندى کەوتە دژایەتى کردنى ئەم سیاسەتء ریگاچارە کارسازە. تەنانەت بەرگریمان لەم خواستە، بوو بە یەکیکى تر لە بەلگەکانى پەلاماردانى حیزبى ئیمە لەلایەن یەکیتیەوە. ئەمە لە شکاتنامەکەى یەکیتى دژى ئیمەدا تۆمارکراوە.
نوسەرى “چاودیر” بۆ لکەدارکردنى ئەم هەلویستء سیاسەتە مسئولانەیەى ئیمە، باسى ئەوە دەکات کە مەسەلەى ریفراندۆم ء جیابونەوەى کوردستان بۆ ئیمە تاکتیک بوو. هەلبەت ئەم بەریزە یان خۆى زۆر سیاسیەکى سەتحیە، یان خەلک بە نەفام دەزانى، بۆیە بە مفهومى عەشایەرىء عامى لە تاکتیک دەروانىء وەکو فروفیل لیکیدەداتەوە. لە کاتیکدا تاکیتیک یانى ئەوەى کە ئەحزابى سیاسى هەولدەدەن لە هەر هەلءمەرجیکدا، لە ریگاى خستنەرووى وەلامى خۆیان بۆ کیشەو گرفتە جۆراوجۆرەکانەوە، دەورى رابەرى کۆمەلگا بەرەو ئامانجە سەرەکیەکانى خۆیان بگیرن. هەلبەت جیابونەوەى کوردستان میحوەرى “ستراتیژى حیزب لە کوردستان” بوو. بەلام گومان لەوە نیە کە ئامانجى ئیمە هەرگیز لە جیابونەوەى کوردستانء پیکهینانى دەولەتیکى سەربەخۆدا بەرتەسک نابیتەوە. ئیمە بە شانازیەوە ووتومانە کۆمۆنیستینء پیمان وایە خەلکى کوردستان لەگەل ئەوەى مافى خۆیانە لە سەرگەردانىء ستەمى میللى رزگاریان بیت، لە هەمانکاتدا مافى ئەوەیان هەیە لە ستەمء چەوسانەوەى کۆمەلایەتىء ئابوریش رزگاریان بیت، بەدیلى ئیمە بۆ ئەمە سۆسیالیزمە. ئەوەى کە ئیمە تەنها بە جیابونەوەى کوردستانء رزگارى لە ستەمى میللى رازى نابینء داواو ئامانجى زۆرترو بەرزترمان هەیە بۆ خەلک، خالى بەهیزى ئیمەیە، نەک خالى لاواز.
لە دریژەى ئەم باسەدا، نوسەرى “چاودیر” هەلویستى ئیمەى لەسەر “بزووتنەوەى ریفراندۆم” وەکو بەلگەیەک هیناوەتەوە، کە بیسەلمینآ ئیمە خواستى جیابونەوەو ریفراندۆمان وەکو تاکتیکیک بۆ “بەرپەرچدانەوەى چارەسەرى دیموکراسى کیشەى نەتەوەیى بەرامبەر دەسەلاتى کوردستان بەرزکردوەتەوە”. هەلبەت ئەمە تەنها دەتوانى ئاکامى تیگەیشتنى خاوى ئەو بیت لە “تاکتیک”. بەلام راستى مەسەلەکە ریک بە پیچەوانەوەیە. ئەوە ناسیونالیزمى کوردبوو، کە لە کاتى گونجاوى خۆیدا دژى ریفراندۆمء جیابونەوەى کوردستان راوەستاو ئەم خواستەى بە خەتا لە قەلەمدا، بەلام دواتر بۆ وەرگرتنى بەشە دەسەلاتى خۆىء فیدرالیزم، فریوکارانەء ناراستەوخۆ، لە ریگاى رۆشنبیرانى خۆیەوە هەستى خەلکى بە ریفراندۆمء جیابونەوە هەلخراند، دواتریش نزیکەى 2 ملیون ئیمزا کە لە ژیرناوى ریفراندۆم بۆ جیابونەوەدا کۆکرابووە، کرا بە دەستمایەى ساتء سەوداى یەکیتىء پارتى بۆ فیدرالیزمء بەشە دەسەلاتى خۆیان لە حوکمەتى مەرکەزى. ئیمە ریک لە دژى ئەم فریوکاریە هەلویستمان گرت.
کام یاساء کآ گوآى بەیاسا نەداوە؟
سەرئەنجام با قسەیەکیش لەسەر یاساو پیرەوى لە یاسا بکەین. نوسەرى چاودیر دەلى “دوابەدواى دامەزراندنى حکومەتیش، ئەمانە هەمیشە وایان سیاسەت کردوە، کە کوردستان ئۆردوگایەکەو ئەوانیش لە ناو ئۆردوگاکەدا، قاوشیکیان هەیەو گوێیان نەدەدا بە یاساو ریساو دادگا…..” بەراستى کردنەوەى دەرگاى ئەم باسە، بە هیچ جۆریک لە بەرژەوەندى یەکیتى نیشتمانىء ناسیونالیزمى کورددا نیە. ئەوە ئیمەو خەلکین کە هەمیشە یەخەى ئەم حیزبانەمان گرتوە لەسەر پیرەوى نەکردنء پابەند نەبونیان بە هیچ یاساو ریساو دادگایەکى مەدەنى. ئەوانن دەبى وەلام بدەنەوە کە بە کام یاسا شەرى ناوخۆیان بەرپاکردو هەزاران کەسیان کرد بە قوربانى؟ بە کام یاسا مالء شەقامء قوتابخانەیان کرد بە مەیدانى جەنگ؟ بە کام یاسا هەزاارن خیزانیان بە بەهانەى یەکیتى بوونء پارتى بوون ئاوارەو مالەکانیان تالانکردن؟ بەکام یاسا دیلەکانى شەریان کوشت؟ بە کام یاسا دەستى سوپاى پاسدارانء گاردى کۆمارىء جەندرمەى تورکیان بۆ سەر خەلکى کوردستان راکیشا؟ بەکام یاسا بوونە چاوساغى دەزگاى ئیتلاعات بۆ تیرۆرى ئۆپۆویسیونى ئیرانى؟ بە کام یاساء بە حوکمى کام دادگا بەکر عەلىء نەزیر عمرو رەوف کامیلء ریناسء شیخ عەبدولء هاوکارو ئومیدو هاورآء محمد مستەفایان تیرۆرکرد؟ بە کام یاسا تەرمەکانى هاورێیانى ئیمەیان لە تاریکى شەودا خستە ژیرگلەوە؟ بە کام یاسا حەمەى حەلاقء هاوریکانى شەلالى خوینکران؟ بەکام یاسا دەسەلاتى گەندەلء تالانکردنى داهاتى کوردستان پاساو دەدەن؟ بە کام یاسا هەمووتان بوون بە ملیاردیرو خاوەن سەروەتء سامانى لە حیساب نەهاتوو؟ بە کام یاسا تەزکیەى حیزبیتان کرد بە مەرجى لەسەرکار دامەزرانى هاولاتیان، بەکام یاسا ئەو هەموو نایاساییە پاساو دەدەن کە لە نامەى هاوبەشى نەوشیروان مستەفاو کۆسرەت رەسولء عمرى سید عەلیدا پەردەى لەسەر لادراوە؟ بە کام یاساو بریارى کام دادگاو کام لیکۆلینەوەى دادگایى، بە قەولى مەلا بەختیار ” مەفرەزەى یەکیتى دەنیرن بۆ ئاقلکردنى چەند چەکداریکى حیزبى کۆمۆنیست”؟ ئەگەر رۆژگاریک یاسایەکى مەدەنىء دەسەلاتیکى یاسایى بیتە سەرکار، هەزار پرسیارى لەم جۆرە روبەرووتان دەبیتەوەو دەبى وەلامى بدەنەوە. ئیوە باسى یاسا نەکەن باشترە. لە راستیدا یاسا لاى ئیوە بریتیە لەو قەیدو بەندە میلیشیایانەى کە بۆ مخالفى خۆتانى دادەنینء خۆتان بە هیچ یاسایەکى مەدەنى پابەندنین.
ئەگەر تۆزقالیک بە کردەوە پابەندى ئەو دیموکراسیە ببن کە هیچ هاولاتیەکى کوردستان بە جدى لیتانى وەرنەگرتووە، ئەوکات دەبى لە جیاتى ئەم رەفتارانەتانء لە جیاتى ئەم هەموو پاساو داتاشینە بۆ پەلاماردانى حیزبى کۆمۆنیست، لە جیاتى ئەم پیداگریە لەسەر سیاسەتى چەوت، لە جیاتى سوربون لەسەر سەرکوتى ئازادى سیاسى، دەبى بە سیاسەتەکانتاندا بچنەوە. ئیوە ئیستا باسى چاکسازیتان گەرمکردوە، لەو چاکسازیەدا بەم لایەنەشتاندا بچنەوە. دەبى بڕیک سیاسیانەتر برواننء درک بەوە بکەن کە هەلویستى حیزبى کۆمۆنیست لەسەر ناسیونالیزمء حکومەتى یەکیتىء پارتىء یەکگرتنەوەیان، بە “رقى پەنگخواردوو” لیکنادریتەوە، ئەوە هەلویستیکى سیاسیەء پشتى بە روانگەیەکى تایبەتی بەستوە بۆ بەرژەوەندیەکانى خەلکى کوردستان. دەست لە قسەى بآ مایە هەلگرنء ئەگەر وەلامیکى سیاسیتان هەیە، وەلامى سیاسى بدەنەوە. ئەوە نەریتى دەسەلاتە دیکتاتۆرەکانە کە بەم جۆرە لەگەل مخالفینى خۆى قسە دەکات بۆ ئەوەى فەزا بۆ سەرکوتکردنیان ئامادە بکات.
11-6-2006