ئێمە نامانەوێ لە تاڵانی داهاتی کۆمەڵگا شەریکبین‌، دەمانەوێ راستیەکان بۆ خەڵک رونکەینەوە

رێبوار ئەحمەد:
چرکە/ رةوشي ئيستاى حزبة ئيسلاميةكان ضؤن دةبينيت، بيت واية مةترسين بؤ سةر ثرؤسةى ديموكراتى و ئازادى طشتى؟
ریبوار ئەحمەد/ ئیسلامی سیاسی بەگشتی مەترسیەکی گەورەیە لەسەر ناوچەکە. پەیامی سیاسی ئەم رەوتانە دژایەتیە لەگەل هەموو تروسکایەکی ئازادی‌و پێشکەوتن‌و‌ شارستانیەت‌و‌ هەموو ئاوات‌و‌ ئارەزوە ئینسانی‌و مۆدێڕنەکان، پەیامیکە بۆ دوژمنایەتی کوێرانە لەگەل ژنان و مافەکانیان، پەیامێکە بۆ نقومکردنی کۆمەڵگا لە تاریکی‌و دواکەوتوی‌و تاوان‌و تیرۆریزم…لە هەرجێگایەکی ئەم جیهانە ئیسلامی سیاسی دەسەڵات یان رۆڵ‌و جێپێیەکی پەیداکردبێت بەلێشاو بەڵگەی لەسەر هەموو ئەوانە خستۆتە بەدەستی مرۆڤایەتی. بەلام ئەوەی کە مەترسی ئەو رەوتانە لەسەر ئێستای کوردستان زیاتر دەکات ئەوەیە کە چەند فاکتۆر یارمەتی داون بۆ ئەوەی ببنە مەترسی لەسەر ئێستای ئەم کۆمەڵگایە. لە پێشدا پێویستە ئاماژە بەوە بکەم کە ئەم رەوتانە نەک وەکو ئەحزابی سیاسی لە پەیوەند بە کێشەو گرفتەکانی کۆمەڵگای کوردستانەوە، بەڵکو وەکو تاقمی تیرۆریست‌و دەسکەلای دەوڵەتانی کۆنەپەرستی ئیسلامی ناوچەکە، بە تایبەتی ئاخوندەکانی ئێران‌و شێخەکان خەلیج‌و سعودیە‌و چەتەکانی تالیبان، راستەوخۆ بە پوڵ‌و ئیمکانیاتی هەمەجۆرەی ئەوان لە کوردستان قوتکرانەوە بۆ ئەوەی سیاسەت‌و مەرامی ئەوان جێبەجێ بکەن.
بەرادەی دوەمیش ئەم رەوتە ئیسلامیانە لەو کۆمەک‌و دەسەڵاتپێدانە کەڵکیان وەرگرت کە ناسیونالیزمی کوردو حیزبەکانی لە کوردستان پێشکەشی کردن، جا چ بۆ رازی کردنی دڵی جمهوری ئیسلامی بێت یان لە شەرو کێشەو پێشبڕکێ‌ی نێوان یەکێتی‌و پارتیدابووبێت. دەسەڵاتی کوردایەتی بە لێشاو پوڵی بە تاڵانبراوی کۆمەڵگای خستە دەستیانەوە لە کاتێکدا دەیزانی کە تیرۆریزمی پێ سازدەدەن، لە دەسەڵات شەریکیان کردن لە کاتێکدا کە دەیانزانی ژیانی خەلکی دەکەن بە قوربانی. سەرئەنجامیش دوا دەستڕاکێشانی ئەم تاقمانە لەلایەن بزوتنەوەی گۆڕانەوە بوو لە پێناو ئەوەی گوشار بخاتەسەر دەسەڵات بۆ ملدان بە خواستەکانی خۆی. ئەمانەو فاکتۆرە ناوچەییەکانیش وایان کردوە کە ئیسلامی سیاسی ببیتە مەترسیەکی واقعی.
چرکە/ ضؤن دةروانيتة ئيش و كارى حزبة ئؤثؤزسيؤنةكان لةماوةى دوو سالى رابردوو، ئاية توانيويانة لةئاست متمانةى خةلكى كوردستاندا بن؟ ياخود نا؟
ریبوار ئەحمەد/ ئیش‌و کاری حزبە ئۆپۆزسیۆنەکان بە ئیسلامی‌و ناسیۆنالیست‌و کۆمۆنیستەوە، هەموو پێکەوە ناخرینە ناو یەکتای تەرازویەکەوە. چونکە ئامانج‌و سیاسەتیان لەگەڵ یەك جیاوازو هەربەم پێیەش رۆڵ‌و ئیش‌و کاریان جیاوازو تەنانەت ناکۆک‌و پێچەوانە بوو. گۆڕان‌و ئیسلامیەکان بە هاوپەیمانی لەم دوو ساڵدا هەوڵیاندا بە کەڵک وەرگرتن لە توڕەیی خەڵك خۆیان سوار شەپۆلی ناڕەزایەتی جەماوەری بکەن‌و لەو رێگایەوە بە مەرامەکانیان بگەن. کاتێک لە ژێر کاریگەری هەلومەرجی جیهانی‌و ناوچەکەو بە تایبەتی بە نەسیمی شۆڕشی تونس‌و میسر ئاڵای بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەری لە کوردستان دەستی بە شەکانەوە کرد، رۆژی یەکەم هەم گۆڕان بە بەیانی نەوشیروان مستەفا‌و هەم یەکگرتوو کۆمەڵی ئیسلامی بە بەیانی مەکتەب سیاسیەکانیان لە پاڵ دەسەڵات‌و دژی جەماوەری راپەڕیو راوەستان. دواتر خۆیان سوار شەپۆلی ناڕەزایەتیەکان کردو بە سیاسەت‌و ئاسۆی دواکەوتوانە‌و دانانی تاکتیکی نەگونجاو لە بەردەمی، رێگای سەرکەوتنیان بەڕویداداخست. دوای ئەوەش لە پشتی پەردەوە خوێنی قوربانیەکانیان کرد بە دەستمایە‌و کەوتنە سات‌و سەودا لەگەڵ دەسەڵات. بەڕای من توانیان لە ئاستێکی بەرچاودا خەڵک خۆشباوەر بکەن‌و ناڕەزایەتی‌و قوربانیەکانیان بکەنە کارتی فشارو تا رادەیەک مەرامەکانی خۆیانی پێ بەدەستبهێنن. لە کاتێکدا حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری لە رۆژی یەکەمەوە پەیگیرانە لە ریزی پێشەوەی خەباتی جەماوەری راوەستا، سیاسەت‌و پلاتفۆرمی شۆڕشگێڕانەو تاکتیکی گونجاوی خستەبەردەم ئەو خەباتە، بەڵام بە هۆی کەم‌و کوڕی‌و گرفتەکانی خۆی‌و ئاستەنگیەکانی پێشوتریەوە نەیتوانی وەکو رابەری ئەو خەبات‌و ناڕەزایەتیانە رۆڵ پەیدا بکات.
چرکە/ زؤر جار طلةى لةحزبة ئؤثؤزسيؤنةكان دةكريت كةخاوةنى ئةجيندايةكى نوي نين، بؤية بةئؤثؤزسيؤنى دةسةلات ناو دةبرين و نةك ئؤثؤزسيؤنى راستة قينة؟
ڕێبوار ئەحمەد/ بەشێك لەو حزبانەی کە بە ئۆپۆزسیون لە قەڵەم دەدرێن لە راستیدا گوێڕایەڵی دەسەڵاتن‌‌و هەرکات پێویست بکات ئیمزا بۆ دەسەڵات دەکەن، ئەمانە بە هیچ پێوانەیەک ئۆپۆزسیۆن نین دەکرێت وەکو دەست‌و پێوەندی دەسەڵات یان ملکەچی دەسەڵات چاویان لیبکرێت. بەڵام گومان لەوە نییە کە ئیسلامیەکان‌و گۆڕان‌و حزبی کۆمۆنیست ئۆپۆزسیۆنن. ئۆپۆزسیۆن بوون بەند نیە بەوەوە کە “ئەجیندایەکی نوێ”‌ی هەبێت. ئیسلامیەکان بە ئەجندایەکی لە ئەجندای دەسەڵات کۆنترو کۆنەپەرستانەترەوە رۆڵی ئۆپۆزسیۆن دەگێڕن‌و دەیانەوێ کۆمەڵگا بگێرنەوە بۆ دۆخی سەدە تاریکەکان‌و سەپاندنی ئەو جەهەنمەی کە لە سایەی دەسەڵاتی ئیسلامیدا بۆ خەڵکی ئیران‌و ئەفغانستان بەرپاکرا. گۆڕانیش بە ئەجندایەکی ناسیۆنالیستیەوە رۆڵی ئۆپۆزسیۆن دەگێڕێ‌و نوینەرایەتی ئەو بەشە لە چینی بۆرژوازی‌و سەرمایەداری کورد دەکات کە ناڕازیە لەو بەشەی لە دەسەڵات‌و سەروەتی بە تاڵانبراوی کۆمەڵگاو دەستڕنجی چینی کرێکارو زەحمەتکێشان بەو بڕاوەو دەیەوێ دەسەڵاتی بورژوازی کورد جۆرێک ئارایش بداتەوە کە بەشی دڵخوازی ئەوبەشە لە بورژوازی مسۆگەر بکات. هەرچی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریە بە ئەجندایەکی چیانیەتی جیاوازەوە رۆڵی ئۆپۆزسیۆن دەگێڕی، هەم دەیەوێ خەبات‌و ناڕەزایەتی رۆژانەی کریکاران‌و جەماوەر بەئاقاری گەورەترین دەسکەوت‌و زۆرترین ئالوگۆڕ لە ژیانی رۆژانە‌و فەراهەمکردنی ئازادی‌و مافە مەدەنیەکاندا رێکخراو و رابەری بکات، بۆ ئەم مەبەستەش جەخت لەسەر ئەوە دەکات کە دەستەبەربوونی ئەو ئامانجانە لە گرەوی وەلانانی دەسەڵاتی میلیشیایی ئیستادایە. هاوکات حزبی کۆمۆنیست خەبات دەکات بۆ ئەوەی لە رێگای بەرپاکردنی شۆڕشی کرێکاریەوە سیستەمی چەوسینەرانەی سەرمایەداری بڕوخێنێ‌و لە جێگایدا سیستەمێکی سۆسیالیستی بەرپابکات.
چرکە/ ثيت وايةحزبة ئيسلاميةكانى كوردستان دريذ كراوةى هةمان ئةجينداى ولاتانى دراوسين؟
رێبوار ئەحمەد/ پێشتر ئاماژەم بۆ ئەوە کرد کە لە خودی کۆمەڵگای کوردستاندا بنەمایەکی سیاسی‌و کۆمەڵایەتی نەبوو بۆ سەرهەڵدانی بزوتنەوەیەکی ئیسلامی سیاسی، تەنانەت ئەگەر مێژووی دەیان ساڵی رابردوش بپشکنین، دەتوانین ناسیۆنالیزمی کورد وەکو بزوتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی ریشەدار کە بزوتنەوەی بۆرژوازی کورد بووە بۆ بەدیهێنانی ئامانجەکانی ئەم  چینە ببینین. هەروەها دەتوانین بزوتنەوەی چەپ‌و  کۆمۆنیستی لە سەردەمانێک لە قالب‌و شکڵ‌و ناوەڕۆکی جۆراوجۆردا بۆ ئامانجەکانی باڵی چەپی بورژوازی بەڵام وەکو جۆرێک لە رەنگدانەوەی سەنگی چینی کرێکار لەسەر کۆمەڵگاو لەسەر بزوتنەوەکانی ترو  لە سەردەمێکی تردا وەکو نەرێتێکی بزوتنەوەی دژی کەپیتالیستی چینی کرێکار ببینین. بەڵام  بزوتنەوەکانی وەکو ئیسلامی سیاسی‌ یان لیبرالیزم‌ هەتا دیمکراسی بە درێژایی ئەو مێژووە رۆڵ‌و جێگاوڕێگایەکیان لەم کۆمەڵگایەدا نەبووە، چونکە زەمینە‌و پێویستی ماددی بۆ سەرهەڵدانیان لە ئارادا نەبووە. لیبرالیزم‌و دیموکراسی ئەگەر وەکو دەستەواژەو بانگشەو پۆزلێدانیش بەکارهاتبێت زیاتر لەلایەن بزوتنەوەی ناسیۆنالیستی کوردەوە کراوە بە کەمامە بۆ خۆنزیکردنەوەو خۆ ئاویزان نیشاندان لەگەل نەزمیک کە ئەمریکاو رۆژئاوا هێنایانە ئاراوە. ئەگینا ناسیۆنالیزمی کوردو حزبەکانی لە راستیدا نە لیبراڵین‌و نە دیموکراسی. ئەم نەرێتە بورژوازیانە لە کوردستاندا خاوەنی ئەو زەمینە ئابوری‌‌و کۆمەڵایەتیانە نین کە لە رۆژئاوادا بۆیان بوەتە بنەمای بەهێزبون‌و رۆڵ پەیداکردن. بە هەمان شێوە ئیسلامی سیاسی ریشەیەکی لە مێژووی ئەم کۆمەڵگایەو بنەمایەکی تایبەتی کۆمەڵایەتی بۆ سەرهەلدانی نەبوو. ئەمانە بە تەواوی وەکو دروستکراو و دەسکەلای دەولەتانی کۆنەپەرستی ئیسلامی ناوچەکە‌و بە ئیمکانیاتی هەمەجۆرەی ئەوان هاوردەو لە کوردستان قوتکراونەتەوە. ئەگینا ئیسلامی سیاسی بە هیچ گرێ‌و گرفت‌و مەسەلەو کێشەیەکی کۆمەڵگای کوردستانەوە گرێ‌ی نەخواردوەو لە مێژووی دەیان ساڵی پێش ئەوەی ئەو دەوڵەتە کۆنەپەرستانە هەناردەی بکەن، لە مەیدانی سیاسی ئەم کۆمەڵگایەدا نوێنەرایەتی هیچ بەدیل‌و هیچ وەڵامێکی بۆ کێشەکان نەکردوەو هیچ پێگەیەکی لەو مەیدانەدا نەبووە.
چرکە/ ضؤن دةروانيتة طؤران ، ثيت واية دةتوانيت نمونةيةكى جوانتري سياسي ثيشكةش بكات ؟
ریبوار ئەحمەد/ گۆڕان نمونەی سیاسی خۆی پێشکەش کردوەو تاڕادەیەکی زۆر تاقیکردنەوەی خۆی داوە بەدەستەوەو لەوە زیاتری نییە. گۆڕان بۆ جەماوەری کریکاران‌و ستەمدیدەی ناڕازی کوردستان ‌هیچی پێ نیە، بۆ ئایندەی سیاسی کوردستان‌و شیوازی دەسەڵاتدارێتی ئەلتەرناتیوێکی بە ناوەڕۆک جیاواز لە ئەلتەرناتیوی یەکێتی‌و پارتی نییە، بۆ ستەمکێشی ژنان‌و کارەساتی کوشت‌و بڕی ژنان نەک هەر وەڵامێکی نییە‌و تەنانەت وەکو کێشەیەک چاوی لێناکات بەڵکو بە دەستپێوەگرتن‌و باوەشێنکردنی کۆنەپەرستی ئیسلامی‌و ناسیۆنالیزم  بەردەوامی دەدات بە هەمان کارەساتی ئێستای ژنان، لەبەرنامەی گۆڕاندا هەروەکو ئێستا کۆمەڵگا دەبێ گرفتاری ئەحکام‌و نەرێت‌و شەریعەتی پرتوکاوی ئیسلامی بێت، لە روانگەی گۆڕانەوە دەبێ هەروەکو ئێستا کەمایەتیەکی کۆمەڵگا نوقمی سەروەت‌ زۆربەی هەرەزۆرێش نوقمی هەژاری بن. گۆڕان نمونەی خۆی بەدەستەوەداوە کە رەنگە بۆ بەشیک لە بورژوازی نمونەیەکی جوان بێت، بەڵام بۆ چینی کریکارو بەشمەینەتانی کۆمەڵگا یەکێکە لە نمونە قەبیحەکانی بورژوازی. لەروی کارکردیشەوە گۆڕان لەم دوو ساڵەدا سات‌ سەوداو یاریەکی زۆر ئاشکرای کرد بە خواست‌و ویست‌و خەبات‌و قوربانیدانی خەڵکی کوردستانەوە.
چرکە/ كيشةى ئيوة لةطةل ضوار سةركردةكةى طؤران و دوو سةركردةكةى يةكيتى بةكوي طةيشت، هؤى ضي ية تاكو ئيستا هيض كاميان نةضؤتة بةردةم دادطا؟
رێبوار ئەحمەد/ ناوبردنی ئەو کێشەیە بە کێشەی ئێمە لەگەڵ ٦ کەس نادروستە، حزبی ئێمە کێشەیەکی تایبەتی لەگەڵ ئەو ٦ کەسە نیە، بەڵکو داوایەکی یاسایی لەسەر سەرکردایەتی یەکێتی نیشتمانی لە دادگا تۆمارکردوە لەسەر تاوانێک کە لە ١٤ی تەموزی ٢٠٠٠دا لە دژی حزبی ئێمە ئەنجامیداوە. ئەو ٦ کەسە لەو کاتەدا وەکو جێبەجێکەری ئەو سیاسەتە رۆڵیانگێڕاوە بۆیە ناویان لە داواکەدا هاتووە. دەربارەی ئەوەی کە مەسەلەکە بە کوێ گەیشتوە؟ لەلایەن حزبی ئێمەوە ئەوەی پێویست بێت ئەنجام دراوە، ئیتر مەسەلەکە لەسەر میزی دادگاو تۆمەتبارانە. هەروەکو  ئێوە ئاماژەتان پێدا تا ئێستا تۆمەتباران نەچونەتە بەردەم دادگاو دادگاش هەڵوێستێکی راشکاوی لەسەر ئەمە دەرنەبڕیوە، ئەمەش بە رای من لەلایەکەوە بەڵگەی ئەوەیە کە دادگایەکی واقعی‌و عادلانە‌و سەربەخۆ لە ئارادا نیە، لەلایەکی تریشەوە بەڵگەیەکە بۆ پەردەهەڵماڵین لەسەر بانگیشەو فڕوفیشاڵی لایەنەکانی پشتی ئەو تۆمەتبارانە سەبارەت بە “سەروەری یاسا” و  سەربەخۆیی دادگاو …بە تایبەتی کە ئێستا سەرکردایەتی یەکێتی خۆی دانیناوە بەوەدا کە ئەو کارەی هەڵەو تاوان بووە. تۆمەتبار خۆی دانی بە تاوانەکەیدا ناوە‌ بەڵام دادگا لە ئاست  ئەرکی خۆیدا دەستەوەستانە.
چرکە/ نةضونى نةوشيروان بؤ بةردةم دادطا كؤى دروشمةكانى خؤى و حزبةكةى ناخاتة بةردةم ثرسياريكى جدى، دةلالةت لةناراستطؤيي ئةوان ناكةن؟
رێبوار ئەحمەد/ بەڕای من مەسەلەکە زۆر لەوە زیاترە کە نەوشیروان‌و حزبەکەی بخاتە بەردەم پرسیاری جدیەوە، بەڵکو بەڵگەیەکی یەکلاکەرەوەیە بۆ قەزاوەت کردن لەسەر پوچی‌ هەموو پڕوپاگەندەکانیان سەبارەت بە پێداگریان لەسەر سەروەری یاساو سەربەخۆبونی دادگا‌و پابەندبون بە ئازادی‌و دیموکراسی‌..و…تەنانەت مامەڵەی نەوشیروان مستەفاو حزبەکەی لەگەڵ ئەم مەسەلەیەدا بەدەرە لە هەموو پێوانەو نەرێتێکی سیاسی‌و شارستانی‌و بە مەنەتقێکی مافیایی رەفتاریان کرد. بیهێننەبەرچاو کە یەکێتی نیشتمانی وەکو حزبێک کە لە کاتی ئەنجامدانی تاوانەکەدا نەوشیروان لە پۆستی جێگری سکرتێری گشتی ئەو حزبەدا سەرپەرشتی ئەنجامدانی تاوانەکەی دەکرد، یەکێتی خۆی راشکاوانە دانیناوە بەوەدا کە ئەو کارە تاوان بوەو نەوشیروان مستەفا ئەنجامیداوە. لەبەرامبەردا نەوشیروان بە یەک رستە نە تۆمەتەکەی رەتکردەوەو نە تەنانەت بەرگریەکی لە کارەکەی کرد، ئەم بێدەنگیەش مانایەکی نیە جگە لەوەی کە بەڵی تاوانەو ئەو ئەنجامیداوەو پەشیمانیش نیەو ئەگەر بەرژەوەندیەکی حەقیرانە پێویست بکات دوبارەشی دەکاتەوەو ئامادەش نیە بچێتە بەردەم دادگا. یان قسەکەری رەسمی بزوتنەوەکەی لە جیاتی ئەوەی تۆمەتی کوشتنی ٥ کەس کە دراوەتە پاڵ سەرکردەکەیان رەتبکاتەوە یان بەرگری لێ بکات‌و پاساوی بۆ بهێنێتەوە، بەسەر تاوانەکەدا بازدەدات‌و دەڵی “ئەم مەسەلەیە دەستێکی لە پشتە”. ئەم رەفتارە لە رەفتاری شەقاوە دەچێت نەک لە رەفتاری حزب‌و سەرکردەیەکی سیاسی کە لافی سەروەری یاسا‌و مەدەنیەت‌و کۆتایهینان بە دەسەڵاتی میلیشیا لێدەدات. حزبێک لە کە ئۆپۆزسیۆندا بێت‌و وا رەفتار بکات مانای وایە ئەگەر بگاتە دەسەڵات کارەسات بەرپادەکات.
چرکە/ بؤضى تاكو ئيستا لةسةر تيرؤركردنى دوو كاديرةكةى ئيوة لةهةولير داواى ياسايتان لةسةر يةكطرتوو تؤمار نةكردوة، لةكاتيكدا ئيوة يةكطرتوو بةبةرثرس دةزانن؟
رێبوار ئەحمەد/ بەدەر لە لیکدانەوەو تێڕوانینی تایبەتی خۆم لەسەر واقعیەتی دادگاکانی کوردستان، ئەو داوا یاساییەی لەسەر تاوانی ١٤-٧-٢٠٠٠ لە لایەن حزبی ئێمەوە تۆمار کراوە، هەنگاوێک بوو کە توانی لەبەرچاوی خەڵکدا واقعیەتی دادگاکانی کوردستان لە محەک بدات. من پێشریش هیچ خۆشباوەڕیەکم لەوەدا نەبوو کە ئەم دادگایانە لەسەر ئەو تاوانە حەقیقەت ئاشکرا بکەن‌و بڕیاری عادلانە دەربکەن. لە هەلومەرجی دوای ١٧ی شوباتدا کەشێکی سیاسی تازە پێکهات‌و دەرگایەک کرایەوە کە دەکرا لە مەیدانی یاسایشدا بچینەوە بەگژی ئەو تاوانە دڕندانەیەداو ئەو شێوازە سەرکوتکەرانەیەدا. بە تایبەتی کە دوای زیاتر لە ١٠ ساڵ یەکەمجار بوو حوکمی قاچاغ بون لەسەر حزبی ئێمە هەڵبگیرێت‌و مۆڵەتی کارکردنی یاسایی پێبدرێت‌و هەر بەم مانایەش لە دوای ١٤-٧-٢٠٠٠ەوە ئەوە یەکەم دەرفەت بوو بۆ ئەوەی بتوانێ داوای یاسایی تۆمار بکات. من رام وایە لە هەمان روانگەوە جێگای خۆیەتی داوای یاسایی تۆمار بکرێت لەسەر تاوانبارانی تیرۆری هاوڕێیان شاپور عەبدولقادرو قابیل عادل‌و هەروەها لەسەر تاڵان‌و برۆو وێرانکردنی هەموو بارەگانی حزب‌و رادیۆی حزب لە سلێمانی لەلایەن پارتیەوە دوای ٣١ی ئابی ١٩٩٦. حزبیش ئەمەی لاپەسەندە ئیتر ماوەتەوە بە کردەوە هەنگاو بنرێت، لێکدانەوەی خۆم ئەوەیە کە جۆرێک لە چاودێریکردن بۆ چۆنەیتی چونەپێش‌و ئەنجامی ئەو داوایەی لەسەر ١٤-٧ تۆمارکراوە، کاریگەری بوە لەسەر ئەوەی کە تا ئێستا لەسەر ئەو دوو مەسەلەیەی تر داوا تۆمار نەکراوە. بەهەرحال من ئەم مەیدانەش وەکو مەیدانێکی کێشمەکێشی سیاسی چاولێدەکەم‌و کە دەکرێ دور لە هیچ خۆشباوەڕیەک کاری تیا بکرێت.
چرکە/ باس لةوة دةكريت هةول هةية لةلايةن طؤران و يةكيتى بؤ ئةوةى حزبي كؤمةنيستى كريكارى طةشة نةكات و طةشةكردنى ئيوة بةمةترسي بؤ سةر خؤيان لةقةلةم ئةدةن، ئةمة تاضةند راستة؟
ریبوار ئەحمەد/ زانیاریەکم دەربارەی ئەوە نیە کە ئەو دوو لایەنە پلانێکی تایبەتیان هەبێت بۆ رێگاگرتن لە گەشەی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری، بەڵام ئەوە ئاشکرایە کە ئەوان هەمیشە بەو بارەدا کاریان کردوە کە ئەم حزبە لاوازو لە پەراوێزدا بێت. هەڵبەت ئەوە مەسەلەیەکی سروشتیە کە هەموو حزبێک هەوڵ دەدات بۆ ئەوەی حزبەکانی تر کە لە روی سیاسی‌و چینایەتیەوە ناکۆکن لەگەڵیدا، گەشە نەکەن‌و ئەمەش خۆی لە خۆیدا ئیرادێکی نییە، ئەگەر بە شیوەی سیاسی‌و موتەمەدنانە ئەم کارە بکرێت. واتە هەر حیزبێک مافی خۆیەتی بە رەخنەو رۆشنگەری‌و شێوەی جۆراوجۆری هەڵسوڕانی سیاسی جەماوەر بەو باوەڕە بگەیەنێ کە بەرنامەو سیاسەت‌و رێگاچارەو کردەوەی فڵان حیزبی تر گونجاو و وەڵامدەرەوە نیە بە کێشەکانی کۆمەڵگا. بەڵام گرفتی هەوڵەکانی تا ئێستای حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی بۆ بەرگرتن لە گەشەی کۆمۆنیزم لەوەدایە کە سیاسی‌و راشکاوو موتەمەدنانە نەبوون، بەڵکو بە سەرکوتکردن‌و پەنابردن بۆ چەک‌و تیرۆرو پیلانگێڕان‌و تۆمەت هەلبەستن‌و چەواشەکاری ئەم کارەیان کردوە.
چرکە/ ضؤن درةوانيتة ئايندةى حزبة ئؤثؤزسيؤنةكان، هةست ناكةيت ئةو حزبانة ثيويستيان بةطؤرانكارى ناوخؤيي هةية؟
ریبوار ئەحمەد/ پێشتر وتم کە ناکرێت ریزێک لە ئەحزابی رەنگاو رەنگ‌و لێک جیاواز بخرێنە ناو یەک تای تەرازوەوەو لەسەر بناغەی ئۆپۆزسیۆن بوون لێیان بڕوانی‌و ئایندەکەیان بخوێنیتەوە. من هیچ گومانێکم لەوە نیە کە حزبە ناسیونالیستی‌و ئیسلامیەکانی ئۆپۆزسیۆن نوێنەرایەتی ئایندەیەکی باشتر ناکەن بۆ کۆمەڵگا، بە رۆڵی ئەوان ئایندەی ئازادی‌و یەکسانی‌و خۆشگوزەرانی نەک هەر روناکتر نابێتەوە بەڵکو لەمپەری زیاتری بۆ پێکدێت. ئەوان خۆیان گرفت‌و رێگرن لەبەردەم خەبات لەو پێناوەداو رۆڵیان لە بزوتنەوە جەماوەریەکەی ١٧ی شوباتی پاردا ئەمەی زۆر بە رۆشنی سەلماندوە. هەر بۆیە هیچ ئایندەیەکی باشتر بۆ کۆمەڵگا نەبەستراوە بە گۆڕانکاری ناوخۆیی ئەوانەوە.
بەڵام من کە کۆمۆنیزم بە رێگاچارەی کارساز دەزانم بۆ کۆمەڵگاو دەستەبەرکردنی ئازادی‌و یەکسانی‌و خۆشگوزەرانی بۆ هەمووان، لام وایە حزبی کۆمۆنیستی کریکاری بۆ ئەوەی بتوانێ ئەم رێگاچارەیە پیادە بکات پێویستی بەوە هەیە گۆڕانکاری زۆر لە خۆیدا پێکبهێنێت لە بواری ژیانی ناوخۆیی‌و کۆمەڵایەتیشدا بۆ ئەوەی بە رادەی پێویست توندوتۆڵ‌ بێت‌و بەرزترین ئاستی کرانەوەو شەفافیەتی سیاسی‌ هەبێت‌و  ریزەکانی یەکدەستبن، ریزیکی فراوان لە کادری مارکسیست‌و خاراوو بە توانای هەبێت‌و بەردەوامیش بتوانێ ئەمە بەرهەم بهێنێتەوە، پێویستی بەوەیە گۆڕانی زۆر لە شێوازو ئامرازەکانی راگەیاندنی بکات، پێویستی بەوەیە شێوەکاری خۆی لە هەموو بوارەکانی رابەریکردن‌و رێکخستن‌و هەلسوڕانی سیاسی‌و کۆمەڵایەتی بگۆڕێ، پێویستی بەوەیە ئاڵوگۆڕی زۆر لە بابەتی کاری پێکبهێنێت بۆ ئەوەی ببێتە حزبێکی سیاسی خاوەن ریشیەکی کرێکاری بەهێزو دەخاڵەتی کارسازتری هەبێت لە مەیدانی سیاسی‌و کێشەکانی کۆمەڵگاو بزوتنەوە ئازادیخوازو پێشکەوتوانەکانی‌و رابەرایەتیەکی کۆمۆنیست‌و شۆڕشگێڕیان بۆ دابین بکات…هتد.
چرکە/ زؤرجار باس لةوة دةكريت حزبة ئؤثؤزسيؤنةكان شةفاف نين لةبودجة و سةرضاوةى دارايي خؤيان، باس لةوة دةكريت كةبةشيك لةو حزبانة بودجة لةولاتانى دراوسيَ وةردةطرن، تؤ لةم بارةيةوة ض بؤضونيكت هةية؟
رێبوار ئەحمەد/ هەر حزبێک خاوەن سەرچاوەی دارایی خۆیەتی. گۆڕان‌و ئیسلامیەکان لە رێگای ئەو بودجەیەوە کە لە دەسەڵاتی وەردەگرن خۆیان لە سەروەتی بە تاڵانبراوی کۆمەڵگای کوردستان شەریک کردوەتەوە، ئەمە یەکیکە لە سەرچاوەکانی دارایی  ئەوان. ئیسلامیەکان لە دەولەتانی کەنداوو جمهوری ئیسلامیش داهات وەردەگرن. سەرانی گۆڕانیش بەپێ‌ی پڕۆژەو تەلارەکانیان کە لەبەرچاوی خەڵکدایە، دەبێ جگە لە بەشە بودجە لە سەروەتی بە تاڵانبراوی کۆمەڵگاو هەروەها بەشداری لەو فەرهودەی بە گەندەڵی بە ناوبانگە، سەرچاوەی تریشیان هەبێت. دەربارەی ئەوەی کە شەفاف نین لە بودجەو سەرچاوەی دارایی خۆیان، مەسەلەکە لەوە ئاشکراترە کە وەکو ئێوە وتتان زۆرجار باس دەکرێت، ئەوان هیچ کات رونیان نەکردوەتەوە کە ئەو هەموو سەروەتەیان لە کوێ هیناوە؟ ئەو لایەنانە تەنانەت لە سیاسەتیشدا شەفاف نین، بەشی زۆری بەندو بەست‌و کێشمەکێشەکانیان لە پشتی پەردەوە بەڕێوەبچێت. هەتا لە ناو ریزەکانی خۆشیاندا شەفافیەتی سیاسیان نیە، فراکسیۆنی گۆڕان چەندجار لەم بارەیەوە بەرامبەر سەرکردەی بزوتنەوەکە دەنگیان دەرهاتوە.
تا ئەو جێگایەی بە سەرچاوەی دارایی حزبی کۆمۆنیست دەگەڕێتەوە زۆر کات راگەیەنراوە کە تەنها بریتیە لە ئابونەی ئەندامان‌و کۆمەکی ئەندامان‌و دۆستانی. تەنانەت دوای وەرگرتنی مۆلەتی یاسایش پلینۆمی کۆمیتەی ناوەندی بڕیاریدا ئەو بودجەیەش وەرنەگرێت کە بەپێ‌ی یاسای دەسەڵات لە داهاتی کوردستان پێ‌ی دەبڕێت، لەسەر ئەو بناغەیەی کە حیزبە دەسەڵاتدارەکان لە راستیدا ئەو داهاتە بە ناوی بودجەوە بە تاڵان دەبەن‌و لە نیوان خۆیاندا دابەشی دەکەن‌و دەمی لایەنەکانی تریشی پێ چەور دەکەن بۆ ئەوەی دەمیان داخەن. ئێمە نامانەوێ لەو تاڵانکردنە شەریکبین‌و دەمانەوێ راسیەکان بۆ خەڵک رونبکەینەوە.

٢٢-٥-٢٠١٢