گفتوگۆ له‌گه‌ڵ ڕێبوار ئه‌حمه‌د، سکرتێری کۆمیته‌ی ناوه‌ندی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق سه‌باره‌ت به کۆنگره‌ی چواره‌می حزب
ئا: جبار محسن:
له ده‌زگای ڕاگه‌یاندنی هاوپشتی
ئیمە دەلیین کۆتایهینان بەم سیناریۆ رەشەو لە هەمان کاتدا نەخشاندنى ئایندەیەکى شادو ئازادەو بەختەوەر، لە گرەوى سەرکەوتن و پیادەکردنى بەرنامەى ئەم حیزبەدایە، سەرکەوتنى ئەم حیزبەش لە گرەوى بەهیزبوون و مەحکەم بوون و گۆرانیتى بۆ حیزبیکى سیاسى جەماوەرى بەهیز
• هاوڕێ ڕێبوار ئه‌حمه‌د سه‌ره‌تا پێم خۆشه وه‌سفێکی کۆنگره‌ی چواره‌مم بۆ بکه‌یت، به‌ڕێزت ڕاده‌ی سه‌رکه‌وتوویی کۆنگره چۆن و له چیدا ده‌بینی؟
ریبوار ئەحمەد: کۆنگرە خۆى بەشیکە لە ژیانى رۆتینى حیزبى. ئەمە شاملى هەموو کۆنگرەیەک دەبیت مەگەر کۆنگرەى فوق العادە و زۆر تایبەت بیت بە یەک مەسەلە. هەموو حیزبیک پیویستى بەوە هەیە بە پآى قانونیک کە بۆ خۆى دایناوە، چەند سال جاریک نوینەرى ریکخراوەکانى حیزب لە جیگایەک کۆبنەوە، لانى کەم بۆ ئەوەى راپۆرتى کارى حیزبیان ببیستن و هەلسەنگینن. خالى لاوازى دەستنیشان بکەن و ریگا چارەى بۆ دابنین و خالى بەهیزیشى بەهیزتر بکەن. سیاسەتەکانى هەلسەنگینن و ئەگەر پیویست بوو ئالوگۆر یان بۆى زیاد بکەن. ئەگەر پیویست بکات بەلگەنامەکانى بگۆرن یان دەسکارى بکەن. سەرئەنجامیش رابەرى تازەى حیزب هەلبژیرنەوە. ئەم کۆنگرەیەى ئیمەش بە دلنیاییەوە بەشیکى ئەمە بوو. لەم رووەوە کارەکانى خۆى بە باشى و سەرکەوتوانە ئەنجامدا.
لایەنیکى ترى هەر کۆنگرەیەک ئەوەیە کە مۆرى دەورانى خۆى پیوەیە. چ لە پەیوەند بە ژیان و وەزعیەتى حیزبەوەو چ لە پەیوەندى بە وەزعى کۆمەلگاوە. بۆ ئەم کۆنگرەیەى ئیمەش هەروابوو. حیزبى ئیمە دواى چەند سالیک لە کارو هەلسورانى سیاسى و عەمەلى و دامەزراندنى چەندین پرۆژەى سیاسى و جەماوەى و کارى راستەوخۆى حیزبى و کۆمۆنیستى، بەو ئەنجامە گەیشت کە وەسیلە حیزبیەکەمان بە ئەندازەى پیویست ئامادەو کارسازو گونجاو نیە بۆ راپەراندن و بردنە پیشى سیاسەت ونەخشەو پرۆژەکانمان. بەو ئەنجامە گەیشتین کە بەبآ بەدەستەوەبوونى جیهازیکى حیزبى کۆمۆنیستى منزەبت و مەحکەم و دامەزراو یەکگرتوو، لە هەموو ئاستەکانیدا، بەبى چەسپاندنى نەریت و میکانیزم و رەوشتەکانى حیزبى سیاسى، ئیمکانى ئەوە نیە حیزبى سیاسى بە ماناى واقعى و حکمەتیستى ووشەکە بینا بکریت. تەنانەت تواناى ئەوەى نابیت لەوەزیاتر گەورەبیتەوەو لە حیزبیکى گرنگەوە پەرەبسەنى بۆ حیزبیکى ئالوگۆربەخش. بۆیە کۆنگرە زۆر بە توندى جەختى لەسەر ئەمە کردو دەتوانم بلیم لەلایەنى جۆراوجۆرەوە ئەمەى دایە بەر لیکدانەوەو قسەى لەسەر کردو بەلگەنامەى بۆى پەسەند کرد.
بەلام لە هەمان کاتدا کۆنگرە بەرامبەر کۆمەلگاو وەزعى سیاسى و رەوەندەکانى، دەستەوەستان و بآدەربەست نەبوو. لە بریارنامەیەکدا تەواوى ئەمانەى لیکداوەتەوە، سیاسەت و ریگاى دەرچونى دیاریکردوە. دیسانیش هەر لەم پەیوەندەدا ئەو هەنگاوانەى دیاریکردوە کە بۆ ئەوەى حیزب ببیتە هیزیکى کاریگەر لە نیو ئەو ئەوزاعەدا دەبى چ ئالوگۆریک لە خۆیدا پیکبهینیت. ئەم کارەى راستەوخۆ لە پەیوەند بە ئەوزاعى کۆمەلگاوە کردوە.
من سەرکەوتوى کۆنگرە بەوە هەلدەسەنگینیم کە توانى ئەو کارانەى بۆ خۆى داینابوو سەرکەوتوانە تەواو بکات.
• مه‌به‌ستت له حزبی حکمه‌تیستی چییه؟ چ جیاوازیه‌کی هه‌یه له‌گه‌ڵ تێڕوانینێکی باو که تائێستا هه‌یه له‌سه‌ر حزب؟ تۆ باس له گه‌وره بوون ده‌که‌یت که‌چی ژماره‌ی ئه‌ندامانی کۆمیته ناوه‌ندیتان که‌م کردۆته‌وه!
ریبوار ئەحمەد: حیکمتیزم رەوت ورەگەیەکى تایبەتى نیو بزووتنەوەى کۆمۆنیستى و مارکسیستى هاوچەرخە. لە زۆر رووەوە جیاوازى هەیە لەگەل ئەو رەوتانەى بە ناوى مارکسیزم و کۆمۆنیزمەوە کار دەکەن. حکمتیزم جەخت لەسەر ئەوە دەکات کە کۆمۆنیزم بزووتنەوەى نارەزایەتى چینى کریکارە دژى سەرمایەدارى. بزووتنەوەیەکە بۆ نەفى کردنەوەى وەزعى موجود. دەخالەتگەرى و ئالوگۆر پیکهینان لە تایبەتمەندیە بەرجەستەکانى حکمەتیزمە. حکمتیزم پیویستى بە حیزبیک هەیە کە لە جەرگەى کیشمەکیشى سیاسى لەسەر چارەنوسى کۆمەلگا، ئالاى سەربەخۆى کریکارى بەرزکاتەوەو ریزى سەربەخۆى چیانیەتى کریکار لە مەیدان راگریت. حیزبى حکمەتیستى یانى حیزبیکى کریکارى مارکسیستى سیاسىء دەخالەتگەرو منزەبت و جەماوەرى بەهیزو دەسەلاتخواز کە بتوانى هۆکارى ئالوگۆرو بەدەسەلات گەیاندنى چینى کریکار بیت. بە پیچەوانەى ئەحزابى چەپى تەقلیدى کە لە حاشیەى کۆمەلگاکاندا دریژە بە ژیانیک دەدەن کە بوون و نەبونیان بۆ کۆمەلگا فەرق ناکات.
بەلام دەربارەى کەم کردنەوەى کۆمیتەى ناوەندى، گەورەبوونى حیزب بە ژمارەى ئەندامانى کۆمیتەى ناوەندى پیوانە ناکریت. دەورەى پیشوى دواى کۆنگرەى سییەم، فراوانى و گەورەیى کۆمیتەى ناوەندى کیشەى زۆرى بۆ دروستکردین. بە تایبەتى لەو وەزعە تیکئالۆزکاو نا ئەمنەى عیراقدا، لە هەموو روویەکەوە کۆبونەوەو میکانیزمى کارى رابەرى زۆر سەخت بوو. بە لەبەرچاوگرتنى ئەوەش کە کۆمیتەى ناوەندی بەشیکى لە دەروەوەى وولات و بەشیکى لە داخلى عیراقە، ئیتر نەک دەخالەتى کارسازى کۆمیتەى ناوەندى، بەلکو گرتنى پلنیۆمەکانیش ببو بە کیشەیەکى گەورە بۆمان. کۆنگرەى چوار لەبەر ئەو وەزعیەتەو بە لەبەرچاوگرتنى تەجروبەى دەورى پیشوو، هەم بریاریدا کۆمیتەى ناوەندى بەرتەسک بکاتەوە، هەم بریاریکى پەسەند کرد سەبارەت بە ئیلتزاماتى ئەندامى کۆمیتەى ناوەندى بە مەبەستى تەئمین کردنى تەمەرکوزو دەخالەتگەرى کۆمیتەى ناوەندى.
• بڕیارو ته‌سمیم گیریه‌کانی کۆنگره زیاتر ئه‌وه ده‌گرێته‌وه که ئه‌م حزبه به‌هێز، مونه‌زه‌م و به دیسپلین بکرێت. بڕیاره‌کان ئارایشتی ته‌شکیلاتی له ڕابه‌ریه‌وه بۆ شانه حزبیه‌کان ده‌گرێته‌وه. به‌ده‌ر له‌مه‌ش بڕیارێک له‌سه‌ر وه‌زعی سیاسی عێراق ده‌رچووه، که لێره‌شدا زیاتر فۆکوسه‌که خراوه‌ته سه‌ر حزب. پرسیاره‌که لێره‌دایه بۆ کرێکارێک، که‌سێکی ئازادیخواز که له کۆنگره‌ی چواره‌وه ئه‌م حزبه بناسێ و لێره‌وه بڕوانێته حزب، چۆن ده‌توانێ په‌یوه‌ندی گۆڕانکاری له ئه‌وزاعی سیاسی عێراقدا به گۆڕانکاری له‌م حزبه‌دا بدۆزێته‌‌وه؟ هه‌ندێک ده‌ڵێن موباله‌غه‌یه‌ک یان ناواقعیه‌تێک له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا هه‌یه، چۆن ده‌کرێت کۆتایی هێنان به شه‌ڕو کوشتاری به کۆمه‌ڵی خه‌ڵکی عێراق له گره‌وی پته‌وکردنی ئه‌م حزبه‌دا بێت که باسم کردن و خۆشتان له بڕیاره‌کانتاندا باستان کردووه، تۆ ڕات چییه له‌سه‌ر ئه‌مه؟ ئایا ده‌توانین بڵێین که ئه‌م حزبه ئه‌وه‌نده به‌هێزو پڕ چه‌ک و ده‌ست پڕه که هه‌ر له‌و شتانه‌ی که‌م بێت که له بڕیاره‌کاندا هاتوون و ئیتر ئه‌مه ئۆتۆماتیک ده‌بێته مایه‌ی گۆڕانکاری له عێراقدا؟
ریبوار ئەحمەد: بیگۆمان بۆ هەر کەسیک کە تەنها لەم کۆنگرەیەوە یان هەر کۆنگرەیەکى ترەوە ئەم حیزبە بناسى، ناتوانى لیکدانەوەو تیروانینیکى هەمەلایەنەو تەواوى بۆى هەبیت. یان ئەم کۆنگرەیە بکاتە خالى دەستپیکردن بۆ ناسینى ئەم حیزبەو لەو ریگایەوە بروا میژوو و کارکردو سیاسەت و بەرنامەو مەوقعیەتى کۆمەلایەتى و…حیزب بناسى و تێویریکى کاملترى لى پەیدا بکات، یان تێویرەکەى کەم وکورت دەبیت. کۆنگرەش بۆ ئەوە نیە کە تێویریکى کامل بداتە دەست هەر کەسیکەوە کەتەنها لەو کۆنگرەیەوە حیزب بناسآ.
ئەو جۆرە دەربرینەش نارۆشن و نا تەواوە کە وەکوموبالەغە یان نا واقعیەت بەیانکراوە کە دەلى “کۆتایهینان بە شەروکوشتارى بە کۆمەلى خەلکى عیراق لە گرەوى پتەوکردنى ئەم حیزبەدایە” نازانم ئەم تەعبیرە هەر بەم جۆرە لە کوآ وەرگیراوە. ئەوە ئاشکرایە لە زۆر جیگاى ترى دنیاشدا شەرو کوشتارى بە کۆمەل روویداوەو نمونەى ئەم حیزبەش وجودى نەبوەو شەرو کوشتارەکەش تەواو بووە. بەلام رەنگە چارەنوس و داهاتویەکى دیسان پر لە ستەم و چەوسانەوەو نەهامەتى بەرۆکى خەلکەکەى گرتبیت.
بەهەرحال ئیمە دەلین کۆتایهینان بەم سیناریۆ رەشەو لە هەمان کاتدا نەخشاندنى ئایندەیەکى شادو ئازاد و بەختەوەر، لە گرەوى سەرکەوتن و پیادەکردنى بەرنامەى ئەم حیزبەدایە، سەرکەوتنى ئەم حیزبەش لە گرەوى بەهیزبوون و مەحکەم بوون و گۆرانیتى بۆ حیزبیکى سیاسى جەماوەرى بەهیز. بۆ ئەمە سەدو یەک دەلیل لەبەردەستدایە، میژووى ئەم حیزبە، خەباتى ئەم حیزبە، کیشمەکیشەکانى ئەم حیزبە، سیاسەت و پیشبینیەکانى ئەم حیزبە، بەرنامەى ئەم حیزبە….بەلگەى ئەمەن. هەرکەس نەیەوى سەرنجیکى ئەمانە بدات و تەنها لە کۆنگرەى چوار یان هەر کۆنگرەیەکى ترەوە چاو لەم حیزبە بکات و هەلیسەنگینى، بە دلنیاییەوە هەلسەنگاندنیکى بەرتەسک و نا دەقیق و کەم و کورتى دەبیت و ناشتوانى حەقانیەتى ئەو قسەیەى بۆ دەرکەویت.
بەلام لە بارەى ئەوەوە کە ئایا ئەم حیزبە ئەوەندە پرچەک و دەستپرو..و..هەر لەو شتانەى کەمە …واتە بەهیزبون و مەحکەم بوون..و…؟ من بە راشکاویەوە دەلیم نەخیر. سەربارى ئەوەى ئەم حیزبە لە روى نفوزى ریکخراوەیى و کۆمەلایەتیەوە لەم چەند سالەى دواییدا پەرەسەندنى بە خۆیەوە دیووە، بەلام نەخیر بە هیچ جۆریک لەو روانەوە کە پرسیارتان کردوە دەستى پر نیە. گرآى کیشەکە لیرەدایە کە دەستپرکردنى حیزب لەو بوارانەدا خوى لە گرەوى ئەوەدایە حیزب توندو تۆل و مەحکەم و دامەزراوو منەزەم و ئامادەبیت، بۆ ئەوەى بتوانى دەستى خۆى پر بکات. ئەگینا بە پیچەوانەوە دەستى هەر خالى دەمینیتەوە. پیشتر باسم کرد بە برواى من ئەگەر حیزب خۆى پتەو و مونزەبت و ئامادە نەکات و سونەت و رەوشت و یاساکانى حیزبى سیاسى و کۆمۆنیستى نەچەسپینآ تواناى گەورەبونى زیاترو خۆ پرچەککردنى نابیت.
• ئایا پێویست نه‌بوو سیاسه‌تی نوێ له په‌یوه‌ند به عێراقه‌وه تاووتوێ بکرێت له کۆنگره‌دا یان لانی که‌م ئه‌گه‌ر سیاسه‌ته‌کانی ئه‌م حزبه دروست بوون بۆچی هه‌نگاوه‌کانی دووه‌م دیاری نه‌کراون و قسه‌ی زیاتر له باره‌ی سیاسه‌ته‌کانی حزبه‌وه نه‌کراوه بۆ وه‌زعی سیاسی عێراق؟
ریبوار ئەحمەد: لە باسى بریارنامە دەربارەى وەزعى سیاسى عیراقدا، ئەمە کراوە. وەزعى تازەو رەوەندەکانى، جیگاو ریگاو سیاسەت ودەورى بزووتنەوەو هیزە سیاسەکانى سەر ساحەکەو هیزە ناوچەیىو جیهانیەکان لیکدراوەتەوە. سیاسەتى تازەش لە دریژەى هەمان خەتى سیاسى پیشوى حیزبدا دیاریکراوە.
کۆنگرە لەسەر سیاسەتەکانى تا ئیستاى حیزب بە شیوەى جۆراوجۆر پیداگرى کردەوە. ئەوەى وەزعى ئیستاى عیراق چۆنە، گرفت وکیشە سەرەکیەکانى چین، لە چیەوە سەرچاوەیان گرتووە، ریگاى دەربازبوون چیە، دەورو کاردى هیزەکانى تر چیە، دەورى حیزب دەبى چى بیت، سیاسەت و تاکتیکەکانى چى بن….هەموو ئەمانەى لەبەرچاوو جیگاى تەئکیدى بوون و لە دووتوىى باسە جیاجیاکاندا بە جەختکردن لەسەریان قسە کراوە، هەلبەت پیویست نەبوو لەسەر هەموو ئەمانە دیسانەوە بەلگەنامە پەسەند بکریتەوە.
دەتوانم بلیم کۆنگرە هەرچەند رەنگە بە بەلگەو لیکدانەوەوەى جیاجیاووە، لەسەر ئەوە کۆک و هاورابوون، کە کیشەى ئیمەو گرەوى چونە پیشەوەمان بۆ بوون بە هیزیکى سیاسى ئالوگۆربەخش، لەوەدا نیە کە سیاسەتەکانمان و هەنگاوەنکانمان کەم وردکراونەتەوەو دەبى وردتریان بکەینەوە، یان قسەیەکى تازە لە بارەى وەزعى سیاسیەوە بکەین کە تا ئیستا نەکرابیت….بەلکو کیشەکە ئەوەیە کە سیاسەت و تاکتیکە دروستەکانمان لە مەیدانى واقعى کۆمەلگادا باش جیبەجآ نەکراون. هۆى ئەمەش دەگەریتەوە بۆ وەزعى سیاسى حیزب و رابەرى و تشکیلات و شیوەى کارو ئەو نەریتە سیاسیانەى حیزب کارى پیدەکات. بۆیە دەبى لیرەوە چارەسەر بکریت. کۆنگرەش لەسەر ئەمە فوکوسى زۆرى کردو هەولیدا وەلامى ئەم کیشەیە بداتەوە.
• له بڕیاری وه‌زعی سیاسی عێراقدا یه‌کێک له هه‌نگاوه‌کان پێکهێنانی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستانه، ئێستا ئه‌م حزبه پێک هاتووه ئایا ئه‌مه به‌مانای ئه‌وه‌یه که ئیتر ئه‌م حزبه هیچ سیاسه‌ت و کارێکی نابێت سه‌باره‌ت به کوردستان؟ حزب چۆن مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ مه‌سه‌له‌ی که‌رکوکدا ده‌کات، ئایا به‌جێی دێڵێت بۆ حزبی کوردستان؟ ئه‌گه‌ر نا کارو هه‌ڵسوڕانی ئه‌م حزبه له په‌یوه‌ند به که‌رکوکه‌وه چۆن ده‌بێت؟
ریبوار ئەحمەد: هیچ شتیک ناتوانى موبەررى ئەوە بیت کە حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىى عیراق هیچ کاریکى بەسەر کوردستانەوە نەمینآ. هەروەکو ئەگەر حیزبى کۆمۆنیستى کریکارى فەلەستین پیکبیت، نەک ناکاتە ئەوەى حیزبى ئیمە کاریکى بەسەر مەسەلەو کیشەى فەلەستینەوە نەمینآ بەلکو هۆکارو هاندەرو دەروازەیەکى فراوانتر دەکاتەوە بۆ دەخالەتى زیاتر. بە تایبەتى کوردستان گرفتارى کیشەیەکەو تا ئیستاش وەکو پارچەیەک لکینراوە بە عیراقەوە. رووداو و مەسەلەو کیشمەکیش و هیزەکانى سەر ساحەى کوردستان، کاریگەرى زۆر و هەتا راستەوخۆیان لەسەر عیراق هەیە. بۆیە نەک هەر کارمان دەبیت و سیاسەتمان دەبیت لە بارەى ئەم کۆمەلگایەو کیشەو ریگاچارەکانیەوە، بەلکو بایەخیشى پیدەدەین.
بەلام بیگۆمان کەنالى سەرەکى دەخالەتى ئیمە لە کوردستان، لە ریگاى هاوکارى و پشتیوانى و هاوسەنگەرى حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىى کوردستان و هەولدان بۆ بەهیزکردن و مەیداندار کردن و سەرخستنى ئەوە حیزبەوە دەبیت. ئەو حیزبە بە ئامرازى دەستى مارکسیزم و حیکمەتیزم دەزانین بۆ دەخالەتکردن لەو کۆمەلگایەدا. لە کاتى پیویستیشدا بە ئەرکى خۆمانى دەزانین هەر جۆریک پیویست بکات دەخالەتى راستەوخۆ تر بکەین و سیاسەت و تاکتیک و ئیقداماتى پیویست لە پەیوەند بە کۆمەلگاکەو کیشەکانیەوە بخەینە دەستورەوە.
لە بارەى کەرکوکەوە، وەکوکیشەیەکى هەلواسراو مەترسیدارو جیگاى کیشمەکیشى هەموو هیزەکانى عیراق و تەنانەت ناوچەکەش، حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىى عیراق، بە بایەخەوە بۆى دەروانیت و بە ئەرکى خۆى دەزانى لە دریژەى هەمان سیاسەتەکانى تا ئیستایدا، دەخالەتى کارساز بکات بۆ چارەسەرى ئەم کیشەیە و دوریخاتەوە لەوەى ببیتە مایەى کارەسات بۆ دانیشتوانى شارەکەو گشت عیراق. حیزبى ئیمە باوەرى وایە کە هیچ ریگاچارەیەکى قەومى ناتوانى کیشەى ئەم شارە چارەسەر بکات بەلکو بەرەو کارەساتى دەبات. کیشەى ئەم شارە دەبى بەریگاچارەى سیاسى و لەسەر بناغەیەکى ئینسانى چارەسەر بکریت.
لە دەستورى خودى کۆنگرەى چوارەمدا بەندیک لەم بارەیەوە پیشنیار کرابوو کە لە ئاستیکى گشتیدا لەسەر ئەم بناغەیە ئامادەکرابوو. لە بلاوکراوەى بەرەوکۆنگرەشدا بە عەلەنى بلاوکراوەتەوە. کۆنگرە فریا نەکەوت بچیتە سەرى بەلام لە دەستورى کارى حیزبدایە کە تەرحى خۆى لەو بارەیەوە وردتر و مەلموستر بکاتەوە. کەرکوک شاریک دەبیت کە مەیدانیکى راستەوخۆى هەلسورانى حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىى عیراق دەبیت، کۆمیتەى حیزب و هەلسورانى حیزب هەر وەکو پیشوو بەردەوام دەبیت. لە ریکخراوى پیشوى حیزب لەو شارە، هەرکەس بە مەیلى خۆى دەتوانى لەگەل یەکیک لەم دوو حیزبە کارى دریژە بدات، هەر حیزبە کارى خۆى و کۆمیتە و ریکخستن و پرۆژەى خۆى دەبیت. پیکیشەوە هاوکارى یەکتر دەکەن و هاوئاهەنگیەکى پتەو لە ئاستى شاردا لە نیوان هەردوو حیزب دەبیت.
• به‌ڵام تۆ چۆن کارو سیاسه‌تت ده‌بێت بۆ کوردستان که هیچ ڕێکخستنێکت نه‌مابێت له کوردستاندا؟ ڕێکخراوی کوردستانی حزب په‌یوه‌ست بوو به حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستانه‌وه. ئه‌م حزبه‌ش حزبێکی سه‌ربه‌خۆیه، مه‌رج نییه سیاسه‌ته‌کانی حزبی عێراق له‌لای ئه‌وانیش بڕیاری له‌سه‌ر بدرێت. پێویسته لێره‌دا ڕاوه‌ستانێک بکه‌ین مه‌گه‌ر پێویستی پێکهێنانی حزبی کوردستان له‌به‌ر ئه‌وه نه‌بوو که حزبی عێراق ناتوانێت حزبی دوو کۆمه‌ڵگه بێت و بۆ دوو کۆمه‌ڵگه سیاسه‌ت دابڕێژێت!
ریبوار ئەحمەد: ئەگەر چاویک لە ساحەى سیاسى عیراقى بکەین، دەبینین ئەحزابى ناسیونالیستى عەرەبى یان ئیسلامى، کە نە ریکخستنیکیان لە کوردستان هەیە و نە پەیوەست دەبنەوە بە کۆمەلگاى کوردستان ومەسەلەکانیەوە، هەروەها ئەحزابى ناسیونالیستى کورد، سەرجەم لە ئاستى سەراسەرى عیراقدا، دەخالەتى سیاسى دەکەن لە مەسەلەو کیشەکاندا، هەلویست لە رووداوەکان دەگرن، بەدیل دەخەنەروو، …
بەلام بۆ دوو حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىى عیراق و کوردستان، وەکو دوو ریکخراوى سیاسى، یەک بزووتنەوەو یەک سونەتى سیاسىء کۆمەلایەتی، ئەم کارە زۆر مەیسەرترە. لەم ئاستەدا حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىى عیراق، هەر دەخالەتیکى سیاسى لە کوردستان بکات، دەتوانى لە رووى ریکخراوەییەوە پشت بە حیزبى هاوپەیمان و هاوسەنگەرى خۆى ببەستیت. راستە دوو حیزبى جیاواز لەیەکن، ئەوەش راستە کە مەرج نیە سیاسەت و تاکتیکەکانى حیزبى عیراق لەلایەن حیزبى کوردستانەوە بریارى لیبدریت. بەلام نەک وەکو مەرج، بەلکو ئەو بنەما بەهیزە هاوبەشەى کە ئیمەى وەکو دوو حیزبى یەک سونەتى سیاسى لیکردوە، هەروەها ئەو پەیوەندى و تیکەلاویەى لە نیوانمان هەیە، بنەماى زۆر بەهیزە بۆ ئەوەى لە رووى سیاسیەوە یەکدەستمان بکات.
تێور کردنى ئەوەى کە حیزبى عیراق لە مەسائیلى کوردستان و حیزبى کوردستان لە مەسائیلى عیراق، دەخالەت بکەن، زۆر سەخت نیە. سالەهایە لەگەل ئەوەى حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىى عیراق لە مەیداندابووە، حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىى ئیران و پاشان حیزبى حیکمەتیست، چالاکانە لە مەیدانى سیاسى عیراق و کوردستانى عیراق دەخالەتیان بووە. حیزبى عیراقیش لە کۆمەلگاى ئیراندا دەخالەتى بووە. بە شیوەى سەرەکیش دەخالەتەکەیان هاوکارى و پشتیوانى یەکترو هەولدان بووە بو سەرخستنى سیاسەت و هەنگاوەکانى یەکترى. ئیمەش لیرە بەدوا کەنالى سەرەکى دەخالەتمان هاوکارىو پشتیوانى حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىى کوردستان دەبیت. هەلبەت مەسەلەو مەیدانى هاوبەشى ئەم دوو حیزبە زۆر زیاترە لەوەى حیزبى عیراق و حیزبى حکمەتیست هەیانە.
لە بارەى ئەوەى کە دەلین ” پێویسته لێره‌دا ڕاوه‌ستانێک بکه‌ین مه‌گه‌ر پێویستی پێکهێنانی حزبی کوردستان له‌به‌ر ئه‌وه نه‌بوو که حزبی عێراق ناتوانێت حزبی دوو کۆمه‌ڵگه بێت و بۆ دوو کۆمه‌ڵگه سیاسه‌ت دابڕێژێت!” پیویستى بە راوەستان نیە، ئیوە پرسیتان ” ئێستا ئه‌م حزبه پێک هاتووه ئایا ئه‌مه به‌مانای ئه‌وه‌یه که ئیتر ئه‌م حزبه هیچ سیاسه‌ت و کارێکی نابێت سه‌باره‌ت به کوردستان” من دەلیم دەبى جیاوازى بکریت لە نیوان ئەوەى کارو سیاسەت و دەخالەتت هەبیت بەرامبەر کۆمەلگایەک، لەگەل ئەوەى بەدیلى رزگاریبەخشى ئەو کۆمەلگایە بیت. ئیمە دەبینین ئەحزابى سیاسى جدى لەم سەرى دنیاوە بۆ ئەو سەرى دنیا، دەخالەت لە مەسائیلى گرنگى دنیاو رووداوەکانى وولاتانى جیاجیادا دەکەن، سیاسەت دیارى دەکەن و کاریش بۆ خۆیان دادەنین. تێور کردنى ئەمە بۆچى دەبى سەخت بیت لە پەیوەند بە دەخالەتى حیزبى کۆمۆنیستى کریکارىى عیراق لە کوردستاندا؟!
• له یه‌کێک له بڕیاره‌کاندا شتێکی تازه ده‌بینرێت، که پێشتر له حزبدا ووجودی نه‌بووه، ئه‌ویش پێکهێنانی شورای باڵای ئه‌میندارییه(مجلس الاعلی لامناء). وادیاره ئه‌م ئۆرگانه ئۆرگانێکی باڵایه له حزبدا له هه‌ندێک شوێندا سه‌ڵاحیه‌تی ده‌چێته سه‌روو کۆمیته‌ی ناوه‌ندیش، سه‌ره‌تا ده‌مه‌وێت بپرسم زه‌روره‌تی پێکهێنانی ئه‌م شورایه چی بوو؟ هۆی چییه که دانانی ئه‌م ئۆرگانه که به‌شێکی گرنگ له سه‌رکردایه‌تی ئه‌م حزبه پێک ده‌هێنێت به هه‌ڵبژاردن نه‌بوو له کۆنگره‌دا و خراوه‌ته ده‌ستی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی؟ بۆچی ئه‌و ده‌سه‌ڵاتانه‌ی پێ دراوه؟ بۆ نموونه بڕیاره‌که ده‌ڵێت له حاڵه‌تێکدا ئه‌گه‌ر بڕیارێکی کۆمیته ناوه‌ندی له لایه‌ن شورای ناوبراوه‌وه قبوڵ نه‌کرا جارێکی تر موناقه‌شه بکرێته‌وه له‌لایه‌ن سه‌رکردایه‌تی حزبه‌وه و ئه‌گه‌ر جارێکی تر بڕیاریان له‌سه‌ر دایه‌وه ئه‌وکاته ده‌ست به جێبه‌جێ کردنی ده‌کرێت!
ریبوار ئەحمەد: بە برواى من ئەو تیگەیشتنە بۆ شوراى ئومەنا زۆر نادروستە. ئەم شورایە نەک هەر سەلاحیەتى زۆرى نیە، نەک هەر بە هیچ شیوەیەک لە سەروى کۆمیتەى ناوەندى و لە ئاستى کۆمیتەى ناوەندیشدا نیە، بەلکو هیچ سەلاحیەتیکى بریاردانى نیە. تەنها دەوری راوژکارى هەیە. ئەویش بۆ ئەوەیە کە حیزب بتوانى لە خیبرەو کەسایەتى و توانایى ئەو کەسایەتى و رابەرانەى خۆى کەلک وەربگریت کە بە هەر هۆیەکەوە بیت، نایانەوى یان ناتوانن لە رابەرى حیزب یان لە ئۆرگانە سیاسى و تەنفیزیەکانى حیزبدا کارى خۆیان دریژە بدەن.
من نازانم لەسەر چ بناغەیەک دەوتریت لە کۆمیتەى ناوەندى بالاترە یان دەوتریت سەلاحیەتى بێسنورى هەیە. لە کاتیکدا دەورەکەى ئەوەیە کە سیاسەت و پەسەندکراوەکانى کۆمیتەى ناوەندى، پیش جآبەجآ کردن، دەخریتە بەردەم ئەم شورایە، ئەگەر سەرنجیکى لەسەریان هەبوو، وەکو راى مشورەتى، جاریکى تر پیش جآبەجآ کردن لەگەل سەرنجەکانى شورادا دەگەریتەوە بۆ کۆمیتەى ناوەندى، کۆمیتەى ناوەندى پاش بیستنى سەرنجەکانى شورا، ێلاحیەتى تەواوى ئەوەى هەیە کە دووبارە پیداگرى لەسەر قسەى خۆى بکاتەوەو یەکسەریش تەنفیزى بکات. کەوایە دەورەکە راویژکاریە، بۆ ئەوەى کۆمیتەى ناوەندى راو سەرنجى ئەو کەسایەتیە خاوەن خبرەو تەجروبەو توانیایانە ببیستیت.
لە کۆنگرەکانیشدا دەتوانن وەکو هەر نوینەریکى ریکخستنەکانى حیزب بەشداربن. کەوایە مەسەلەکە کەلک وەرگرتنە لە تواناى کەسانى خاوەن تواناو خیبرەى حیزب و بزووتنەوەکەمان. لە نیو پلنیۆمدا وەکو نمونە باسى ئەوەمان کرد، کە من لەکاتیکدا 11 سالە سکرتیرى کۆمیتەى ناوەندى ئەم حیزبەم. ئەگەر نەمەوى لەوە زیاتر لەم پوستەدا بمینم، ئەگەر بمەوآ دەستپیشخەرى بکەمء ریگابکەمەوە بۆ ئەوەى هاوریانیکى تر بینە پیشەوەو لەم پۆستەدا دەربکەون، ئەوکات دواى ئەمە من و زۆر کەسى ترى وەکو من کە سالەها لە ئۆرگانە رابەریەکاندا کارمان کردوە، هەریەک بە رادەیەک تەجروبەو خیبرەمان کۆکردوەتەوە، دەورو جیگامان لە حیزبدا چى بیت؟ ئایا برۆین لە کۆمیتەى محەلیەکاندا کاربکەین؟ ئەمە ریگایەکى گونجاو نیە. شوراى ئومەنا بۆ ئەم جۆرە کەسانەیە، بەو دەورە راویژکاریەوە کە باسکرا.
هەلبژاردنەکەى سپیردراوە بە کۆمیتەى ناوەندى، لەبەر ئەوەى مەسەلەیەکى ئەوەندە حەساس نیە کە حەتمەن کاتى کۆنگرەى پیوە بگیریت. پاشان لە رووى عەمەلیەوە وا گونجاوترە، رەنگە بە هۆى هەلءمەرجەوە کۆنگرە 3 سال یان زیاتریش جاریک نەگیریت، راگرتنى ئەندامەتى کەسانیک کە بەپآى ئەوبەلگەنامە زۆر رۆشنە، مستەحەقى شوراى ئومەنان، بۆ ئەو ماوە دریژە نە پیویستەو نە گونجاوە، تەنانەت رەنگە تا کاتى کۆنگرە ئەندامەتى کەسانیک هەر مەوزوعیەتى نەمابآ. ئەم شورایە بە کردەوە بە رادەى یەکەم دەورى راویژکارى بۆ کۆمیتەى ناوەندى دەگیریت. ئەندامەتیش تیایدا هەر سپیردراوە بە کۆمیتەى ناوەندى.
• چۆن هیچ سه‌ڵاحه‌تێکیان نییه؟! ئه‌وه نییه له هه‌موو کۆنگره‌یه‌کدا هه‌قی ده‌نگدانیان هه‌یه؟ ئه‌وه نییه لانی که‌م کۆمیته ناوه‌ندی ده‌بێت چاوه‌ڕێی مولاحه‌زاتی ئه‌وان بکات ئینجا بۆی هه‌یه سیاسه‌ته‌کانی جێبه‌جێ بکات؟ پاشان ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له سوود وه‌رگرتن بێت له مولاحه‌زه‌و ته‌جروبه‌ی ئه‌وان بۆ ناکرێت وه‌ک هه‌رکه‌سێک نامه بنێرێن بۆ سکرتاریه‌تی مه‌کته‌ب سیاسی؟
ریبوار ئەحمەد: شوراى ئومەنا ێلاحیەتى بریاردان لەسەر هیچ کارو هیچ سیاسەتیکى نیە. دەسەلاتى بریاردانى نیە، ئەمە ماناى ێلاحیەتە. ئەوەى کە ئەندامەکانى یەکیک دەبن لە دەیان یان سەدان نوینەرى کۆنگرەیەکى حیزبى، ماناى هیچ ێلاحیەتیک بۆ خودى شوراى ئومەنا نیە. هەروەها ئەوەى کە کۆمیتەى ناوەندى لە بریارەکانیدا راویژ لەگەل ئەو شورایە بکات و سەنجی ببیستیت، دیسان ناکاتە ێلاحیەت.
مەسەلەکە لیرە ئەوە نیە کە میکانیزمیک دیارى بکریت بۆ ئەوەى، ئەم تیپە لە رابەران و کەسایەتیە خاوەن خبرەکانى حیزب، چۆن کاتیک مولاحەزەیەکیان هەبوو، یان تەجروبەى خۆیان بگەیەنن بە حیزب. تا باسى ئەوە بیتە پیشەوە کە بۆ ناکریت وەکو هەرکەسیک نامە بنیرن بۆ سکرتاریەتى مەکتەبى سیاسى. بەلکو مەسەلەکە ئەوەیە کە حیزب چ قەوارەیەک بۆ سازدانى ئەوان دەخاتەروو لە پەیوەند بە خۆیەوە و چ ریگایەک دەدۆزیتەوە بۆ ئەوەى حیزب ئەوان دەخالەت بدات و پرس و را بەوان بکاتء لە خبرەو تواناییان کەلک وەرگریت. بیگومان هەر فەردیک ئەگەر مولاحەزەیەکى هەبیت، کەنالى پەیوەندى گرتن و گەیاندنى بە حیزب زۆرە، لەوانە ناردنى نامە بۆ سکرتاریەتى مەکتەبى سیاسی. بەلام باسەکەى ئەو بریارە ئەمە نیە. بەلکو باسى ئەوەیە کە حیزب هەم ئەرک و هەم جیگاوریگایەک بۆ ئەو هاوریانە دیارى بکات، ئەرکى ئەوەیان پیبسپیریت کە بە جەمعى سەرنجى بریارو سیاسەتەکانى رابەرى حیزب بدەن و سەرنجى خۆیان بە رابەرى بلین.
• ئه‌ندامانی شورای ناوبراو ئه‌ندامن هه‌تا له ژیاندا بن! ڕایه‌کی وا هه‌یه که ده‌ڵین ئه‌مه شتێکی سه‌یره و نایه‌ته‌وه له‌گه‌ڵ سونه‌تی کۆمۆنیستیدا، کێ ده‌توانێت زه‌مانه‌تی ئه‌وه بکات که هه‌تا مردن له‌سه‌ر یه‌ک بیرو بۆچون بێت. خۆت ده‌زانی له مارکسیزمدا شتێک نییه موتڵه‌ق بێت. ئه‌م شورایه وه‌ک ئه‌نجومه‌نی پیران دێته به‌رچاو تۆ ڕات له‌سه‌ر ئه‌م تێڕوانینانه چییه؟ تۆ هه‌ست ناکه‌یت مه‌رجه‌کان بۆ به ئه‌ندام بوون ته‌عجیزی بن و ده‌سه‌ڵاته‌کانیان بێ سنور بن؟
ریبوار ئەحمەد: کیشەکە لەوەدایە کە پرسیارو سەیرهاتنەکان لەم مەسەلەیە، لە بنەرەتەوە لەسەر بناغەیەکى ناواقعى و لیکدانەوەیەکى هەلە بنیاتنراوە. هەروەکو لە پرسیارەکەتاندا دەلین : “تۆ هه‌ست ناکه‌یت مه‌رجه‌کان بۆ به ئه‌ندام بوون ته‌عجیزی بن و ده‌سه‌ڵاته‌کانیان بێ سنور بن؟” لە کاتیکدا من رونم کردەوە کە نەک دەسەلاتى بیسنور بەلکو هیچ دەسەلاتیکى سنورداریشی نیە. ئەوە نەبوو بە دەسەلاتى بیسنور کە بە کۆمیتەى ناوەندى بلیت ئەم بریارەتان ئەم ئەشکالانەى هەیە، بۆیە جاریکى تر چاوى لیبکەنەوەو سەرنجى ئەم ئەشکالانە بدەن ئینجا بریارى کۆتایى لیبدەن. بریاریش هەر لە دەستى خودى کۆمیتەى ناوەندیدایە.
لە بارەى ئەوەى کە کآ زەمانەتى ئەوە دەکات کەسیک هەتا سەر لەسەر هەمان بیروباوەرى کۆمۆنیستى دەمینیت؟ کەس ناتوانى زەمانەتى ئەمە بکات. بەلام ئەمە چ کیشەو مەترسیەک دەخولقینآ؟ بە برواى من هیچ. چونکە یەکەم کەسیک کە ئالوگۆریکى وا بەسەر بیروباوەریدا هات، ئەوکات خۆى ئامادە نابیت وەکو ئەندامى شوراى ئومەناى حیزبیکى مارکسیست بمینآ و حیزبیش ناتوانى بە زۆر کەس لەومەوقعیەتە راگریت وکارى وا ناکات. دووەهەم هەتا بە فەرز ئەگەر وا وەریگرین کە کەسیک ئەو ئالوگۆرە بەسەر بیروباوەریدا بیت و دیسانیش بە فەرز هەر سور بیت لەسەر ئەندامەتى لە شوراى ئومەنادا، بەو دوو فەرزە دورەوە، ئینجاش چ مەترسیەک لەوەدا هەیە، لە کاتیکدا کە دەسەلاتیکى نەبیت و دەورەکەى ئەوە بیت کە وەکو راویژ سەرنجى خۆى بدات بە کۆمیتەى ناوەندى و یەکیک بیت لە دەیان نوینەرى کۆنگرەیەکى حیزبى؟
نا بەبرواى من ئەمە نەک هیچ ناکۆکیەکى لەگەل سوننەتى مارکسیستى نیە، نەک بە هیچ جۆریک ناشوبهیت بە ئەنجومەنى پیران و هیچ پەیوەندیەکى بە بون ونەبونى موتلەقەوە نیە لە مارکسیزمدا، بەلکو بریاریکى زۆر سیاسى و حەکیمانەو مارکسیستانەیە، بۆ کەلک وەرگرتن لە توانایى مارکسیستى و خیبرەو ئۆتۆریتەى کەسایەتى ء رابەرانء سەرمایە مارکسیستیەکانى حیزب، لەو کاتەدا کە بە هەر هۆیەکەوە بیت ناتوانن لە ئۆرگانە سیاسىء تەنفیزیەکانى رابەرى حیزبدا دریژە بەکارى خۆیان بدەن. من بە پیچەوانە بروام وایە ئەمە هۆکاریک دەبیت بۆ بەهیزکردنى بونیەى مارکسیستى حیزب. حیزب لە هاوکارى کەسانیکى مارکسیستى بەرجەستە بەهرەمەند دەکات کە سالانیکى دریژ لە ئۆرگانە بالاکانى ئەم حیزبەدا کاریان کردوە، حیزبیان رابەرى کردوە، تواناو خیبرەى مارکسستیان کۆکردوەتەوە.
هەر حیزبیک بیرک بۆ چۆنیەتى کەلک وەرگرتن لەم جۆرە کەسانەى خۆى نەکاتەوە، حیزبیکى خام و ناکارامەو بآلیاقەتە. بیگۆمان ئەمەش لە کاتى خۆیدا پیویستى پەیداکردوە. مەبەستم ئەوەیە ئەم بریارە مەسەلەن بۆ سەردەمى رۆژى دامەزراندنى حیزب یان هەتا 5 سال دواى ئەوەش مەوزوعیەتى نەبوو. ئیستا کە دواى نزیکەى 15 سال لەکارو هەلسوران و بەرەبەرە پەیدا بونى تیپیک لەم کەسایەتیە واقعیانە، ئەم مەسەلەیە مەوزوعیەتى پەیداکردوە.
• پێم خۆشه به فزوله‌وه ئه‌و پرسیاره بکه‌م که ئایا بیرت له‌وه کردۆته‌وه واز له پۆستی سکرتێری کۆمیته مه‌رکه‌زی یان پۆسته سه‌رکردایه‌تیه‌کان بهێنیت، هه‌روه‌ک خۆت باست کرد یان ئه‌وه گریمانێک بوو؟
ریبوار ئەحمەد: بەلى تا ئیستا چەند جاریک لە 3 سال پیش ئیستاوە ویستومە دەست لە پۆستى سکرتیرى کۆمیتەى ناوەندى بکیشمەوە، بەلام تا ئیستا هەر سەرى نەگرتووە. من پیم وایە ئەمە سونەتیکى پیشرەوانەیەو بە قازانجى حیزب دەبیت، کە ئەم پۆستانە لەسەر کەسیک تاپۆ نەکریت، خۆمان بوار بکەینەوە بۆ ئەوەى هاوریانیکى تر بینەپیشەوەو لەم مەوقعیەتەدا دەربکەون و دەور بگیرن. بزووتنەوەى ئیمە زەرەر دەکات لەوەى کە بۆ پۆستى سکرتیرى یان هەر پۆستیکى تر تەنها بچەسپآ بە یەک کەسەوە.
بەهەرحال بە زۆر بەلگە. من رۆژیک دواى کۆنگرەى سیەم، لە ناوەراستى نیسانى 2005دا لە پلنیۆمى 16 ئەوکات ئارایشى لیدەر شیپ بوو، ویستم بە پلنیۆمى راگەیەنم، کە نامەوآ خۆم بۆ لیدەرى حیزب کاندید بکەمء پیم باشە ئالوگۆریک بکەینء ئەو پۆستە بسپیردریت بە هاوریەکى تر. پیش پلنیۆم ئەمەم لەگەل هاوریانیک باس کرد، لەگەل مخالەفەتى توندیان بەرەوبوو بووم. ووتیان ئەمە لە ناکاوەو کۆمیتەى ناوەندى بیرى بۆ نەکردوەتەوەو لانى کەم دواى بخە بۆ پلنیۆمى ئایندە. سەرئەنجام منیش ئەوەم قبول کردو باسەکەم وازلیهینا بۆ پلنیۆمى 17.
لە کۆتایى حوزەیرانى 2005 پلنیۆمى 17 بەسترا، لەوى باسەکەم تەرح کردو مشتومریکى زۆرى لەسەر دروست بوو. سەرئەنجام لەگەل مخالەفەت و بآمەیلى توندى پلنیۆم لەگەل ئەم تەرحە بەرەوروبومەوە. داوام لیکرا کە هەر لەو پۆستەدا بمینمەوە. منیش هەرچەندە باوەرى تەواوم بە بۆچونەکەى خۆم هەبوو، بەلام نەکرا داواکەى پلنیۆمم رەتبکەمەوە. سەرئەنجام لە پلنیۆمى 18 دا کە لە سەرەتاى نیسانى 2006 بەسترا، تەرحیکم هینا بۆ گۆرینى ئارایشى رابەرى حیزب. لەو تەرحەدا سکرتیرى کۆمیتەى ناوەندى دەورى چاودیرى دەگیرا نەک سەرپەرشتى و تەنفیزى. بۆ ئەوەى بەم جۆرە ئالوگۆریک لە رابەرىو جیگاو ریگاى شەخێیەتەکانى حیزبدا پیکبیت. بە مانایەکى تر مەبەستم ئەوە بوو بەم جۆرە هەمان تێورى پیشوى خۆم بەرمەپیشەوە سەبارەت بەوەى کە ریگا بکەینەوە بۆ هاتنە پیشەوەى کەسانیکى تر. ئەوەبوو تەرحەکەم پەسەندکراو ئارایشى رابەرى گۆرا لە لیدەر شیپەوە بۆ رابەرى جەماعى.
لە دواى کۆنگرەى چوارەمیش دیسان بە پآى هەلسەنگاندنى وەزعى رابەرى و هەلسورانى یەک دوو سالى رابردوو، لەلایەن ژمارەیەک لە هاوریانەوە داوام لیکرا کە پۆستى سکرتیرى کۆمیتەى ناوەندىء مەسئولیەتى سەرپەرشتى رابەرى سیاسىء تەنفیزى حیزب، بگرمە ئەستۆ. کاتیکش لەگەل واقعیەتى پلنیۆمى 20 بەرەورووبووم و کاندیدى تر نەبوو بۆ ئەم پۆستە، ئەمجارەش بەپآى زەرورەت ئەو مسئولیەتەم قبول کرد. بەلام یەکەم بە پلنیۆمم راگەیاند کە من 11 سالە سکرتیرى کۆمیتەى ناوەندیم، ئیتر دەمەوى ئالوگۆریک لەم پۆستەدا بکریت. من ئامادەم بۆ ماوەیەکى دیاریکراو ئەم مسئولیەتە بگرمەوە ئەستۆ. کۆمیتەى ناوەندى دەبى لە ئیستاوە بیرى خۆى بۆ ئەم مەسەلەیە بکاتەوەو ئامادەیى خۆى وەرگریت. دووەم تەرحیکم پیشنیار کرد بۆ ئارایشى رابەرى کە پەسەندکرا، بەپآى ئەو تەرحە مەکتەب سیاسیەکى جەمعى پیکەوە رابەرى سیاسىء تەنفیزى حیزب دەگرنە ئەستۆو سکرتیرى کۆمیتەى ناوەندى و جیگرى سکرتیریش ئەندامى مەکتەبى سیاسى دەبنء هەمان مافء دەسەلاتى هەر ئەندامیکى ترى مەکتەبى سیاسیان دەبیت. ئەم تەرحە بە نوسراو ئامادەکراوە.
• سونه‌تێک که له‌ناو حزبدا جێکه‌وته بوو، به‌ستنی کۆنگره‌کانی بوو به شێوه‌ی عه‌له‌نی، ئه‌م کۆنگره‌یه به عه‌له‌نی نه‌به‌سترا و هۆکانیش ڕۆشنه که مه‌سه‌له‌ی ئه‌منین. به‌ڵام ئایا حزب ئاماده‌یه دوای به‌ستنی کۆنگره‌که فیلمی کۆنگره‌که بڵاو بکاته‌وه؟
ریبوار ئەحمەد: ئەگەر مەبەست ئەوەبیت کە کۆنگرەى چوارەم بە نهینى بەسترا، ئەوە بە راى من دەقیق نیە بلین ئەم کۆنگرەیە بە نهینى بەسترا. چونکە لە بنەرەتەوە عەلەنى بوونى کۆنگرەکانى پیشوى ئیمە لەوەدا نەبوو کە ناونیشانى هۆلى کۆبونەوەکانمان راگەیاندبیت. عەلەنى بوونى کۆنگرەکان چەند لایەنیکى هەبوو، لە پیش هەموو شتیکدا، ئەوەبوو کە کۆمەلگا لە بەستنى کۆنگرە ئاگاداربوو. باس و بەلگەنامەو جیدالەکانى ئامادەکارى بۆ کۆنگرە لە ئاستى کۆمەلگادا عەلەنى بوون. ئەمە گرنگترین لایەنى عەلەنى کردنى کۆنگرەکان بوو. زۆرترین کەس و لایەنیش هەر لیرەوە لە باس و جیدالاتى کۆنگرەکانى پیشومان ئاگاداربوون. لەم بارەیەوە کۆنگرەى چوارەمیش هیچ مەسەلەیەکى نەبوو کە تا دورۆژ پیش کۆنگرە ئامادەبوبیت و بۆ کۆمەلگا رانەگەیەنرابیت. ئەو باسانەش کە لە ناوکۆنگرەدا کراوە شتیکى زیاتر لەوە نەبوو کە لە 5 ژمارەى “بەرەوکۆنگرە”دا بە عەلەنى بلاوکراوەتەوە.
بەشیکى ترى عەلەنى بوونى کۆنگرەکانى پیشوو، لەوەدا بوو کە بوار کراوە بوو بو نوینەرى ئەحزاب و میدیاکان و کەسانى تر بتوانن خۆیان ناونوس بکەن بۆ ئەوەى ئامادەبونیان لە کۆنگرە وەکو میوان دابین بکریت. ئیمە ئەم بەشەى دووەمان بۆ نەکرا. واتە دەکریت بلیین لە دوو بەشى سەرەکى عەلەنى بوونى کۆنگرە، نیوەى دابینکرابوو. هۆى ئەمەى دووەمیان لە راستیدا ئەوەبوو کە ئیمە پیویستمان بەوە هەبوو کۆنگرەیەکى تیروتەسەل بگرین و کاتى تەواومان هەبیت بۆ ئەوەى لەسەر ئەو مەسەلانەى لەسەر میزمانە بە تیروتەسەلى قسە بکەین. لەم حالەشدا سازدانى کۆنگرەیەکى فراوان کە ماوەى 3 رۆژ بەردەوام بیت لەو وەزعیەتەى عیراقدا، لە هەموو روویەکى ئەمنى و عەمەلى و مالى و فەنیەوە، سەخت بوو. بۆیە هەتا بەدەر لە دەرگا ئاوەلاکردن بۆ میوان، تەنانەت ناچاربوین ژمارەى نوینەرانیش بەرتەسک بکەینەوە، بۆ ئەوەى حەتمەن کۆنگرەکە بە زووى بگیریت و کیشەى ئەمنى و عەمەلى و فەنى و مالى بۆ نەیەتە پیش و فرسەتى کافى هەبیت بە پآى زەرورەتى باس و کارەکان، ماوەى کۆنگرە دریژ بکەینەوە.
لە بارەى ئەوەى ئایا حیزب ئامادەیە فیلمى کۆنگرە بلاوبکاتەوە، بەراى خۆم هیچ گرفت وکیشەیەکى سیاسى لەمەدا نابینم، لە هەمانکاتدا زەرورەتیکیشى بۆ نابینم چونکە زۆرتر لەوەى لە کۆنگرە قسەى لیکرابیت، لە بلاوکراوەى بەرەو کۆنگرەدا باسەکان چاپکراوە شتیک نهینى نەماوەتەوە. ئەمینیتەوە ئەوەى کە ئەگەر کیشەیەکى فەنى لەبەردەم ئەوەدا هەبیت کە ئەگەر دەزگایەکى راگەیاندن داواى فلیمەکان بکات. چونکە حەتمە وەکو بارى فەنیش ئامادەکردنى ئەو فیلمانە بۆ بلاوکردنەوە بە کەیفیەتیکى باش کارى دەوآ. بریارى کۆتایش بە دەستى مەکتەبى سیاسى و پلنیۆمە.
• هه‌ندێک ئه‌ندامی حزب ده‌ڵێن هه‌ندێک که شایسته‌ی ئه‌وه بوون ده‌ربچن بۆ کۆمیته‌ی ناوه‌ندی ده‌رنه‌چون له هه‌ڵبژاردنه‌کاندا و ئه‌مه به خه‌له‌لێک له‌قه‌ڵه‌م ئه‌ده‌ن، ئه‌م مه‌سه‌له‌یه چۆن بوو، تۆ ڕات چییه؟
ریبوار ئەحمەد: هەلبژاردن لە رووى سیاسى و قانونیەوە هیچ خەلەلیکى تیا نەبوو. کۆنگرە بە پآى ئوێول ومەوازینى حیزبى ریکخرابوو. راپۆرتى هەلبژاردنى نوینەران لەسەرتاوە دراوە بە کۆنگرەو قسەوباسى مفەێەلى لیکراوەو پەسەند کراوە. ئەم نوینەرانەش لە فەزایەکى بە تەواوى ئازادو ئوێولى و سیاسیدا، دەنگدانى خۆیان کردوە بۆ هەلبژاردنى کۆمیتەى ناوەندى.
من دواى قالبون لە ناو هەلبژاردن بۆ کۆمیتەى ناوەندى و مەکتەبى سیاسى، لە ماوەى تەمەنى حیزب و تەنانەت پیش حیزبیشدا، ئیتر ئەوە بەلامەوە ئاساییە، کە تەقریبەن هەموو هەلبژاردنیک، لە روانگەى هەر هاوریەکەوە، کەم و کوریەکى هەیەو هەرکەس بەشى خۆى نارازاى بونى لە ئەنجامى هەلبژاردن هەیە. هەر بەم هۆیەشەوە دەبینین هەندیک جار کەسانیک خودى هەلبژاردنەکە بەرنە ژیر پرسیارو نارەزایەتیەوە. ئەنجامى هەلبژاردن هیچ کات بە تەواوى بە پآى دلى کەس نیە. لەبەر ئەوەى خۆى یان فلانە کەس کە بەراى ئەو زۆر شایستەیە دەنگى نەهیناوە. من بە تەواوى حەق دەدەم بە هەرکەسیک کە لەسەر بنەمایەکى بەم جۆرە، لاى خۆیەوە نارەحەتیەکى هەبیت لەوەى کە ئارەزوەکەى جآبەجآ نەبووە. بەلام بە هیچ جۆریک حەق نادەم بە هیچ کەسیک، کە بەبى بەلگەى قانونى، لەسەر بنەماى بۆچونى خۆى و لەسەر بناغەى ئەوەى کە تەرکیبەى جیگا مەبەستى ئەو دەنگى نەهیناوە، گەرد بخاتە سەر هەلبژاردن و بە قەولى تۆ بەخەلەلى لەقەلەم بدات. ئەمەش بەناکۆک دەزانم لەگەل ئوێولى حیزبى و سونەتى ئیمە لە هەلبژاردندا.
کۆنگرەیەک گیراوە، نوینەرانى ریکخستنەکانى حیزب بە هەلبژاردن تیایدا ئامادەبوون، گوییان بۆ قسەوباسى یەکتر گرتووە، راوبۆچونى یەکتریان بیستووە، هەرکەس لە نوینەران مافى خۆیەتى چ تێوریکى هەبیت بۆ رابەرو رابەرى و بەپآى تێورى خۆى دەنگبدات. لەم کۆنگرەیەشدا هەرکەس بە بۆچونى خۆى لیستى خۆى پرکردوەتەوە. هەلبژاردن یانى ئەمە، یانى ئەوەى کەس لەپیشەوە بۆى نەبراوەتەوە کە حەتمەن دەنگ بهینیت. بۆ هیچ کەس نەبراوەتەوە کە بەفلان بەلگە حەتمەن دەبى دەنگ بهینیت. هەرکەس ئامادەیى قبولکردنى ئەنجامى هەلبژاردنى نەبیت، باشترە بەشدارى تیادا نەکات. هەلبژاردنى ئازاد یانى ئەوەى هەرکەس ئازادە کآ بە شایستە دەزانى و دەنگى خۆى بدات بە کاندیدى خۆى.
لە کۆتایدا پیویستە ئەوە بلیم، کە مەرج نیە هەموو ئەو رابەرە کریکارى و جەماوەرى و سیاسیانەى کادرى حیزبن، حەتمەن ئەندامى کۆمیتەى ناوەندى بن. رەنگە لە کاتیکدا حیزب دەیان وبگرە زیاتریش لەم کادرو کەسایەتیانەى هەبیت، بەلام ژمارەیەک کە کۆنگرە بریارى لیدەدات بۆ کۆمیتەى ناوەندى، رەنگە زۆر کەمتر بیت لە ژمارەى ئەو رابەرو کەسایەتیانەى کە حیزب هەیەتى. لەم حالەتەدا لە هەر دەورەیەکدا کەسانیک کە شایستەى کۆمیتەى ناوەندین لە دەرەوەى ئەم کۆمیتەیە دەمیننەوە. من ئەمە بە کیشەو خەلەل نازانم. رابەرانى کریکارى و جەماوەرى و کەسایەتیەکانى حیزب لە هەر ئاستیکدا بن دەتوانن دەورو نەخشى خۆیان بگیرن.
• من زۆر سوپاست ده‌که‌م بۆ ئه‌و بواره‌ی ڕه‌خسانت بۆمان بۆ ئه‌م گفتۆگۆیه، ئه‌گه‌ر قسه‌یه‌کی ترت مابێت فه‌رموو
ریبوار ئەحمەد: سوپاس بۆ ئیوەش، منیش قسەیەکى ترم نیە.
2008-04-19